Operasyon Öncesi
Sovyet üst komutanlığı STAVKA’nın 19 Kasım 1942 günü başlattıkları ve Uranüs Operasyonu kod adını verdikleri karşı taarruz, Stalingrad’daki Kızıl Ordu birliklerini kuşatmış durumdaki Alman birliklerini dıştan bir çember içine alıp imha etmeyi amaçlıyordu. 22 Kasım 1942 günü Kızıl Ordu çeneleri Stalingrad’daki Alman birlikleri üzerine kapanmıştı.Bir birliğin düşman birlikleri tarafından çembere alınması durumlarında ilk akla gelen tutum, kuşatma altındaki birliklerin, bir yarma hareketiyle çemberi yarmak ve ana kuvvetlerle birleşmektir. Ne var ki Hitler, her zamanki gibi mevzilerin tek edilmesine karşı çıkmaktadır. O, karalıdır, 6. Ordu yerinde kalacak, ana kuvvetlerden düzenlenecek bir kurtarma kuvveti çemberi yararak 6. Ordu ile temas sağlayacaktır.
Operasyon Planı
Biri Fransa’dan diğerleri de Doğu Cephesinden getirilen üç panzer tümeniyle bir panzer kolordusu oluşturulacaktır, 57. Panzer Kolordusu. 4. Macar Ordusu’nun da katılmasıyla oluşan kuvvetler, Don Ordu Grubu olarak teşkilandırılıp Mareşal Manstein komutasında Kızıl Ordu çemberini yaracaklardır.Stalingrad’ın güney batısından yüklenecektir Don Ordular Grubu. Don nehrinin güneye doğru akıp güney batıya dirsek yaptığı bölgenin doğusundan Stalingrad yönünde taarruza geçeceklerdir. 4. Macar Ordusu 57. Panzer Kolordusu’nun sağ kanadını örtecektir.
Operasyon
Don Ordu Grubu 12 Aralık 1942 günü saldırıya geçmiştir. Her ikisi de Don nehrinin kolları olan ve birbirine paralel olarak doğudan batıya akan iki nehrin geçilmesi gerekmektedir. İlk nehir olan Aksay nehrinin geçişi, harekatın ilk günü sonunda gerçekleşir. Aksay’la Mişkova nehirleri arasındaki 25-30 km.lik bozkırda sert Kızıl Ordu direncine karşın, ardı ardına iki savunma hattını aşan Don Ordu Grubu ilerlemeyi başarmıştır.Ruslar da boş durmuyor. Yukarı Don’da 1. Muhafız Ordusu İtalyanların 8. ordusuna, Novaya Kalitva’da 100 km.yi bulan bir cephe hattından yükleniyor. 16 aralık 1942 sabahı başlayan Rus taarruzu hızla gelişiyor. Akşama doğru açılan gedik 40. km.lik bir açıklık haline geliyor. Güneye doğru akan Rus tank ve piyade birlikleri Donets yönünde ilerliyorlar. 30 bin İtalyan askeri kuşatılmış durumdadır. Manstein, 6. Panzer Tümenini İtalyanları kurtarmak ve aynı zamanda Don Ordu Grubunun sol kanat açığından ilerleyerek geri bağlantısını kesilmesini önlemek için derhal harekete geçirir. Sadece 4 bin İtalyan 17 ocak 1943 de, Çertkova’da panzerlere ulaşabilmiştir.
Mareşal Jukov’un, Küçük Satürn Operasyonu’nun bir parçası olan bu manevrası, Don Ordu Grubu’nun taarruz gücünü önemli ölçüde düşürmüştür.
Jukov ayrıca tank ve top mevcudu yönünden seçkin bir birlik olan Sovyet 2. Muhafız Ordusu ile, Mişkova nehri gerisinde bir savunma düzeni oluşturmuştur. Bu savunma düzeni, zaten taarruz gücü azalmış olan Alman ilerlemesini durdurmayı başarmıştır. 19 Aralık 1942 günü bu savunma hattıyla temasa geçen Alman birlikleri, dört gün süren çatışmaların sonunda ağır kayıplara uğramışlardır.
Güneydeki 3. Romen Ordusu da İtalyan 8. Ordusu ile aynı durumdadır. Mareşal Vatunin’in birlikleri de daha güneyden Çir nehrini geçerek Donets ırmağına doğru taarruza geçmiştir. Bir hafta içinde Don ve Donets ırmakları arasındaki bölgede Alman birlikleri ve müttefikleri tam anlamıyla bozguna uğruyorlar. Bir hafta içinde Don – Donets nehirleri arasındaki bölge Kızıl Ordu’nun kontrolüne geçiyor. Rus ordularının harekatı o denli hızlı gelişiyor ki, iki haftada ele geçen 60 bin tutsağın zapt-ı rapt altına alınması Ruslar açısından epey sıkıntılı olmuştur.
Stalingrad’a 45-50 km. kala, 23 Aralık 1942 tarihinde Manstein, birliklerine taarruz çıkış hattına çekilme emrini vermek zorunda kalmıştır. Bu dört gün boyunca Manstein, Hitler’e 6. Ordu’nun bir yarma hareketiyle 2. Muhafız Ordusu’nu geri hatlarından vurmasını, kendi birlikleriyle birleşmesini ısrarla önermiştir. Ne var ki Hitler, 6. Ordu’nun Stalingrad’da “son mermisine, son askerine kadar direnmesi” kararından vazgeçmemiştir.
6. Ordu yeterli ikmal malzemesi alamıyordu, ancak 25-30 km. için akaryakıt stokları vardır. Tanklar ve toplar, 2. Muhafız Ordusu’nun geri hatlarına zaten ulaşamayacaktır. Topları atlara çektirme olanağı da yoktur, son atı da günler önce kesip yemişlerdir. 2. Muhafız Ordusu’na ancak hafif piyade silahlarıyla taarruz etme şansları vardır. Manstein’in iki panzer tümenini durduran bir ordunun karşısında bu, intihar olur. Üstelik Paulus artık gayet iyi bilmektedir ki, Rusların her zaman yedek kuvvetleri vardır.
Paulus, Hitler’in emrine uyarak ordusuna mevzilerde kalma emrini verir. Bir başka emir daha yayınlar, “intihar yasaklanmıştır.” Bazı Alman subayları bu emirden sonra bile intihar etmişlerdir.
Ayrıca Bakınız
Stalingrad Savaşı
Satürn Operasyonu
