Ldl Reseptörü

Kısaca: LDL reseptörü kolesterol zengini LDL'nin endositozuna aracılık eden bir reseptör proteindir. Hücre yüzeyinde bulunan bu reseptör, LDL taneciklerinin fosfolipit dış tabakasında yer alan apoB100 proteinini tanır. ...devamı ☟

LDL reseptörü
LDL Reseptörü

LDL reseptörü kolesterol zengini LDL'nin endositozuna aracılık eden bir reseptör proteindir. Hücre yüzeyinde bulunan bu reseptör, LDL taneciklerinin fosfolipit dış tabakasında yer alan apoB100 proteinini tanır. Reseptör ayrıca kilomikron kalıntıları ve VLDL kalıntılarında (IDL) bulunan apoE proteini de tanır. Brown ve Goldstein, familyal hiperkolesterolemiyi araştırırken LDL reseptörünü keşfettikleri için bir Nobel ödülü kazanmışlardır.

Reseptörün fonksiyonu

" target="_blank"> tanecikleri (mavi üçgenler) LDL reseptörüne (kırmızı) bağlanırlar, bu reseptörler klatrin (yeşil) kaplı çukurlara (kaveola'lara) taşınırlar (1). Bu çukur tomurcuklanıp hücre içine, klatrin kaplı bir vezikül (2) olarak alınır. Vezikülün üzerindeki klatrinler tekrar hücre yüzeyine geri giderler (3), vezikül ise bir "geç endozom" (4) ile kaynaşır. Burdaki asit ortam yüzünden LDL, reseptöründen ayrışır, reseptör bir geri dönüşüm vezikülü (5) ile hücre yüzeyine geri gider. LDL lizozomda (6) parçalanır, içindeki kolesterol (kahverengi noktalar) onun membranına dahil olur, protein bölümünü oluşturan amino asitler (küçük üçgenler) ise sitoplazmaya geçer.] LDL reseptörü hücre yüzeyindeki klatrin kaplı çukurlarda bulunur. LDL'ye bağlandıklarında hücre zarından kopup hücre içinde klatrin kaplı veziküllere dönüşürler. Böylece hücre yüzeyine bağlanmış olan LDL, endositoz yoluyla hücre içine alınmış olur. Bu süreç başlıca karaciğer hücrelerinde olmak üzere ( kan dolaşımındaki LDL'nin %70'i karaciğer tarafından emilir) tüm çekirdekli hücrelerde gerçekleşir. Arter çeperlerindeki hücreler tarafından LDL'in endositozu ve LDL'deki kolesterolun bu hücrelerde birikmesi aterosklerozun başlatır. Ateroskleroz kardiyovasküler hastalıkların çoğunun kökeninde yer alır.

Örtülü veziküller hücre içine alındıktan sonra klatrin örtüsünü atar ve asidik bir geç endozom ile kaynaşır. Ortamın asitliği reseptörün biçiminde bir değişikliğe neden olur ve bunun sonucunda ona bağlı olan LDL salınır. Bunun ardından reseptörler ya imha olur, ya da endositik döngü yoluyla hücre yüzeyine geri gider. Hücre yüzeyindeki nötral pH reseptörün ilk şeklini tekrar almasını sağlar, böylece başka bir LDL taneciğine bağlanmaya hazır hale gelir.

Hücrede reseptörlerin sentezi hücre içindeki serbest kolesterol düzeyi tarafından düzenlenir. Eğer hücrenin ihtiyacından fazla miktarda kolesterol varsa reseptör geninin transkripsiyonu engellenir. LDL reseptörleri endoplazmik retikulumda bulunan ribozomlarda sentezlenir, Golgi aygıtında değişime uğrayıp veziküller içinde hücre yüzeyine giderler.

Reseptörün yapısı

LDL reseptörü karma bir protein olarak tarif edilebilir. Farklı işlevlere sahip ve birbirinden bağımsız olarak çalışabilen bölgelerden oluşur.

LDL reseptörünün N-ucu yedi dizi tekrarından oluşur. Bu dizilerin herbiri yaklaşık 40 amino asit uzunluğunda olup altışar sistein içerir, bu tekrarların dizileri birbiri ile %50 oranında aynıdır. Bunların herbiri bir ligand bağlayıcı (LB) bölgedir. Her bir tekrar dizisindeki sistein kalıntıları disülfür bağları oluştururlar ve bir kalsiyum iyonunu koordine ederek oktahedral bir örgü (ing. lattice) meydana getirirler. Bu LB bölgeleri ile LDL arasındaki etkileşimin ayrıntıları tam bilinmemekle beraber her bir LB bölgesinin LDL'yi ayrı olarak kavradığı tahmin edilmektedir. ApoB'nin bağlanması 2-7 sayılı tekrar dizilerini gerektirmekte, apoE'nin bağlanması ise yalnızca 5 sayılı tekrar dizisini gerektirmektedir.

Ligand bağlayıcı bölgenin yanı başında epidermal büyüme faktörü öncülü homoloji bölgesi (ing. epidermal growth factor (EGF) precursor homology domain) adlı bölge bulunur. Bu bölge EGF öncül geni ile %30 homoloji gösterir. EGFP bölgesinin reseptöre bağlı ligandın salınma aşamasıyla ilişkili olduğu gösterilmiştir. Endozomdaki asidik (pH 5.0) ortamda reseptörde meydan gelen biçimsel değişiklik bu bölgeyi ligand bağlayıcı 4 ve 5 sayılı tekrar bölgelerine yaklaştırır, bunun sonucunda da LDL reseptörden ayrılır.

Proteinde yer alan üçüncü bir bölge O-bağlantılı oligosakkaritlerle zengindir ama bilinen bir fonksiyonu yoktur. Bu bölgenin eskiden reseptörü hücre dışı matriksten dışarı doğru itmeye yaramış olabileceği öne sürülmüştür.

Proteinin hidrofobik aminoasitlerden oluşan bölümü onun hücre zarına bağlı kalmasını sağlar. Reseptörü hücre içinde kalan C-ucu bölgesinde, onun imali sırasında hücre zarına yollanmasını sağlayan bir sinyal dizisi vardır. Bu bölgede reseptör ile klatrin arasında bir köprü kuran adaptin proteinine bağlanmayı sağlayan bir dizi vardır. Adaptin, LDL reseptörünün klatrin örtülü çukurlarda toplanmasını sağlar.

Hiperkolesterolemi ile bağlantısı

LDL reseptöründeki mutasyonlar beş grup halinde sınıflandırılabilir. Bunların herbiri hiperkolesterolemiye neden olabilir:

  • Sınıf 1 Endoplazmik retikulumda reseptörün sentezine engel olur.
  • Sınıf 2 mutasyonlar reseptörün olgunlaşması için gitmesi gerekn Golgi cihazına taşınmyı engeller.
  • Sınıf 3 mutasyonlar LDL'nin reseptöre bağlanmasını engeller.
  • Sınıf 4 mutasyonlar reseptör-ligand kompleksinin hücre içine alınmasını engeller.
  • Sınıf 5 mutasyonlar içeri alınan reseptörlerin hücre yüzeyine geri gitmesini engeller. Bu mutasyonun doğurduğu fenotip diğerleri kadar ciddi değildir, çünkü hep yeniden sentezlenmesi gerekse de hücre yüzeyinde reseptör vardır.


Kaynakça

  • }
  • }
  • }
  • }
  • }
  • }


Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

LDL reseptörü Resimleri

Kolesteril ester
3 yıl önce

aktarılabilir. IDL ve LDL'deki KE'in bir kısmı karaciğerdeki LDL reseptörü aracılığıyla geri dönebilir. VLDL'deki KE'in de bir kısmı, VLDL reseptörü aracılığıyla...

LRP1
6 yıl önce

makroglobulin reseptörü, apoE reseptörü olarak da bilinir) insanda LRP1 geni tarafından kodlanan bir proteindir. LRP1, hücre zarında bulunan bir reseptördür ve reseptör...

Çok düşük yoğunluklu lipoprotein
3 yıl önce

lipoproteinlere (low density lipoprotein, LDL) dönüşür. LDL'nin başlıca apolipoprotein apoB-100'dür. LDL, LDL reseptörü aracılığıyla karaciğer ve diğer doku...

Çok düşük yoğunluklu lipoprotein, Çok düşük yoğunluklu lipoprotein
Lipoprotein lipaz
3 yıl önce

yüzeyindeki reseptör moleküllere bağlanarak bir köprü işlevi görür. LPL'nin bağlandığı hücre proteinleri şunlardır: HSPG, LDL reseptörü, LDL reseptörü ilişkili...

Michael Stuart Brown
6 yıl önce

hücrelerinde bulunan LDL reseptörlerinin kandaki kolesterolu topladığını keşfettiler. Familyal hyperkolesterolemi hastalığında yeterli LDL reseptörü olmamasıyla...

Michael Stuart Brown, Michael Brown, 13 Nisan, 1941, 1985, ABD, Amerikan, Andrew Victor Schally, Biyolog, Christiane Nüsslein-Volhard, Joseph Goldstein
Joseph L. Goldstein
6 yıl önce

kandaki kolesterolu emmeye yarayan LDL reseptörleri olduğunu keşfetmişlerdir. Yeterli miktarda LDL reseptörlerinin olmaması familyal hiperkolesterolemi'nin...

Joseph L. Goldstein, 18 Nisan, 1940, 1984, Andrew Victor Schally, Biyokimya, Christiane Nüsslein-Volhard, Genetik, Joseph Goldstein, Kolesterol, Koroner arter hastalığı
Reseptör (biyokimya)
3 yıl önce

transdüksiyon reseptörü tanımlanabilir: Bazı reseptör proteini periferal membran proteinleridir. Çoğu hormon reseptörü ve nörotransmitter reseptörü transmembran...

Kolesterol
3 yıl önce

redüktaz ve LDL reseptörü genleri vardır. HMG-CoA redüktaz hücre içi kolesterol üretiminin artmasına neden olur, LDL reseptörü ise kanda dolaşan LDL'in hücrelere...

Kolesterol, A vitamini, Akyuvar, Aldosteron, Alkol, Antioksidan, Aterom, Ateroskleroz, Balık, Bağışıklık sistemi, Bitki