Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Lir Türkçesi

Kısaca: Lir Türkçesi veya Batı Türkçesi, Eski Batı Türkçesi Macar Türkologları, lehçeler tasnifi için z > r (=''rhotacisme'') ve ş > l (=''lambdaisme'') değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türk lehçelerini bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (A. Zeki Velidi Togan’a göre: Şaz Türkçesi), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (aynı müellife göre: Lir Türkçesi) demişlerdir. ...devamı ☟

Lir Türkçesi veya Batı Türkçesi, Eski Batı Türkçesi Macar Türkologları, lehçeler tasnifi için z > r (=rhotacisme) ve ş > l (=lambdaisme) değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türk lehçelerini bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (A. Zeki Velidi Togan’a göre: Şaz Türkçesi), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (aynı müellife göre: Lir Türkçesi) demişlerdir. L-r paralelliğini çok basitçe anlatmak gerekirse Şaz Türkçesindeki kız kelimesi Lir Türkçesinde kır şeklindedir.

Yayılış

Bu kavrama göre adlandırılan Batı Türkleri, merkezleri Orta Asya olan Doğu Türklerinden eski bir devirde ayrılarak batıya doğru göç etmişlerdir. Batı Türklerini umumiyetle Ogur (Çin. Ho-kut) adı altında toplanabilir; birçok Batı Türk boyları -ogur ile biten adlar taşımıştır. Bu ad r: z mutabakatına göre, Doğu Türklerini vasıflandıran Oguz adının karşılığıdır.

Lehçeleri ve vasıfları

Batı Türklerinin tarih boyunca toplanma ve dağılma merkezlerine göre, Batı Türkçesi şu altı gruba ayrılır: # Batı Sibirya'dan (Tarbagatay dağları, bugünkü Kobdo ile Semipalatinsk arasında) başlayarak Tuna havzasındaki yeni yurtlarına yerleşinceye kadar süren müddet zarfında Macarların diline girmiş olan Batı Türkçesi unsurları. # Kafkasya'daki Batı Türkçesi ve buna bağlı olarak Hazar Türkçesindeki Batı Türkçesi unsurları, yani Hazarca I. # Tuna Batı Türkçesi, yani Bulgar Türkçesi I. # Eski Volga Türkçesi veya Volga Bulgarcası, bunun devamı olan Çuvaşça ve Çuvaşçadan Fin-Ugor dillerine girmiş olan Batı Türkçesi unsurları. # Samoyed dillerinde mahfuz olan Batı Türkçesi yadigarları. Hunlarda Batı Türkçesi yadigarlarına rastlanmamıştır. Hunca esas itibarıyla Doğu Türkçesindendir; mesela krş. Hun. “Dengizik” adı (< dengiz-tengiz = deniz, Batı Türk. tenger). Ayrıca bakınız * Şaz Türkçesi

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ogur öbeği
6 yıl önce

Ogur öbeği, Oğur öbeği, Ön Bulgar grubu ya da Lir Türkçesi Türki diller ailesinin bir koludur. Bu grubun günümüzde tek hayatta kalmış olan dili, yaklaşık...
Şaz Türkçesi
3 yıl önce

grubuna “Doğu Türkçesi” (A. Zeki Velidi Togan’a göre: Şaz Türkçesi), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (aynı müellife göre: Lir Türkçesi) demişlerdir...
Karahanlı Türkçesi
3 yıl önce

Karahanlı Türkçesi, Hakaniye Türkçesi,Karahanlıca veya Hakaniye lehçesi Türk dilinin tarihinde konuşulmuş ve yazılmış olan tarihî dönemlerinden biridir...
Hazarca
3 yıl önce

birbirlerini anlayabiliyor oluşu göz önüne alındığında Hazar dilinin eğer Lir Türkçesi grubuna ait bir dilse bile diğer Türki dillerinden çok daha farklı bir...

Hazarca, Afşarca, Altay dili, Argu grubu, Ayni dili, Azerice, Baraba dili, Batı Yugurca, Başkurtça, Dolganca, Eski Türkçe
Çuvaşça
3 yıl önce

“yun” şeklindedir. Aşağıdaki tablo, Şaz grubuna ait Türkçe ile Tatarcanın Lir grubuna ait Çuvaşça ile kelime karşılaştırmalarını içermektedir: 1 - pĕrre...

Çuvaşça, Türk dilleri, Altay dil ailesi, Azerbaycanca, Dil, Dil aileleri, Gagavuzca, Hakasça, Hazarca, ISO 639, Karakalpakça
Azerice
3 yıl önce

Türkoloji Merkezi ^ Türkoloji kullanımında esas Batı Türkçesi, Türkçenin Miladın öncesine ait “Lir” kolunu belirtmek için de kullanılır. Burada MS. 13...

Azerbaycan Türkçesi, Altay Dil Ailesi, Azerbaycan, Azerbaycanca, Azeri Alfabesi, Azerice Dilbilgisi, Azerice İfadeler, Azericenin Fonetiği, Dil, Dil aileleri, Gagavuzca
Harezm Türkçesi
3 yıl önce

Harezm Türkçesi, Türk dilinin tarihinde konuşulmuş ve yazılmış olup Karahanlı Türkçesi sonrasında gelen tarihî dönemlerinden biridir. Ceyhun’un Aral Gölü’ne...
Çağatayca
3 yıl önce

Çağatayca, Çağatay Türkçesi veya Doğu Türkçesi, 15. yüzyılda Timurluların idaresi altında gelişen ve 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına dek Oğuzlar...

Çağatayca, Türk dilleri, Arap, Azerbaycanca, Gagavuzca, Hakasça, Hazarca, Karakalpakça, Kayılar, Kıpçak grubu, Kırgızca