Çuvaşça

Kısaca: Çuvaşça (Çuvaşça: Чӑвашла / Çavaşla), Rusya Federasyonu’nun orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türk yazı dillerinden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. ...devamı ☟

{{Dil |Dilin adı=Çuvaş Türkçesi |Kendili dilindeki adı=чăвашла |ülkeler=Rusya, Çuvaşistan Özerk Cumhuriyeti |kişi sayısı=2 000 000 kişi |sıra=? |dil ailesi=Ural-Altay dil ailesi (tartışmalı)
Altay dil ailesi (tartışmalı)
Türkçe
Çuvaş Türkçesi
|resmi=Çuvaşistan`ın ikinci resmi dilidir. |kurum=- |iso1=cv|iso2=chv|sil=cvh }}

Çuvaşça ya da Çuvaş Türkçesi Türk dilinin uzak lehçelerinden biridir. Rusya`da Çuvaşistan Cumhuriyeti`nde ikinci resmi dildir. Türk dilinin en eski ayrılmış kolu olan Çuvaş lehçesini konuşan Çuvaş Türkleri Hıristiyandır. Çuvaşça`yı eski Bulgar Türklerinin Müslüman olmayan köylülerin geliştirdiği ve bugüne kadar getirdiği düşünülüyor.

Özellikler

Günümüzde öbür Türk Lehçelerine en uzak lehçe olan Çuvaş Lehçesi`nin önemli ses değişimleri vardır:

  • Ş>L dönüşümü: “Taş” sözcüğündeki ş, “l” harfine dönüşmüştür: çul (burada ayrıca t>ç ve a>u değişimleri de vardır.)
Gümüş sözcüğünün Çuvaşçası “kamal” şeklindedir.
  • A>U dönüşümü: Örneğin “at” sözcüğü Çuvaş Lehçesinde ut şeklindedir.
  • Z>R dönüşümü: Örneğin “biz” kişi zamiri Çuvaşça`da ebir şeklindedir.
Örnekler:`` Türkiye Türkçesi “sekiz”, Çuvaşça`da sagár. “Siz” kişi zamiri Çuvaşça`da “ezir”. “Buzağı” sözcüğü Çuvaşça`da “páru”
  • D>R dönüşümü: Örnekler: “ayak” sözcüğünün eski Türkçesi “adak” şeklindedir. Çuvaşça`da ayak sözcüğü a`nın u`ya, d`nin y`ye ve k harfinin yumuşak g`ye dönüşmesiyle şöyle bir gelişme izlemiştir: adak>urak>urağ>ura. Çuvaşça`da “ura” ayak anlamındadır.
  • Koymak sözcüğünün eski Türkçesi (kod-) şeklindedir. Bugünkü Çuvaşça`da o`nun u`ya, k`nin de sert h (x)`ye dönüşmesiyle (xur-) şeklindedir.
  • T>Ç dönüşümü: Bazı sözcüklerde olmayabilir. Bu değişime şu örneği verebiliriz: “taş” sözcüğünün Çuvaşçası çul şeklindedir. Bazı fiillerde bu tip değişmelere rastlamayabiliriz; dolmak fiilinin Çuvaşçası (tul-) şeklindedir.
  • K>Y dönüşümü: k>ğ>y şeklinde gelişmiştir. Bazı sözcüklerde vardır: “kan” sözcüğünün Çuvaşçası “yun” şeklindedir.


Çuvaş Türkleri oldukça değişik bir Kiril alfabesinde okuyup yazarlar.

Kaynaklar

Vikipedi

Çuvaşça

1 . Çuvaş Türkçesi.
2 . sıfatBu Türkçeyle yazılmış olan.

Çuvaşça

çuvaş dili.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Çuvaşça Vikipedi
6 yıl önce

Çuvaşça Vikipedi (Википеди) Vikipedi'nin Çuvaşça sürümüdür. 22 Kasım 2004'te kurulmuştur. Ocak 2007'de 5.000 maddeyi, Ekim 2019 itibarıyla 42.000 maddeyi...

Çuvaşlar
3 yıl önce

Orta İdil bölgesinde özerk Çuvaşistan Cumhuriyeti'nde yaşamakta olan, Çuvaşça konuşan yaklaşık 2 milyon nüfuslu bir Türk halkıdır. Ortodoks Hristiyan...

Çuvaşlar, Hıristiyan, Irk, Rusça, Taslak, Tatarca, Volga, Çuvaşca, Çuvaşistan, Çuvaşça, Gagauzlar
Ogur öbeği
6 yıl önce

günümüzde tek hayatta kalmış olan dili, yaklaşık iki milyon kişinin konuştuğu Çuvaşçadır. Gruba ait tarihi bir dil olan Ön Bulgarca (Tuna Bulgarcası ile İtil Bulgarcasına...

Tuna Bulgarcası
3 yıl önce

lehçeleri, Çuvaşça dışında, bir z- ve ş- dili olan Proto-Türkçeye gider. Bir Türk dili olan, fakat z yerine r, ş yerine l bulunduran Çuvaşça ise Proto-Türkçeye...

Şaman
3 yıl önce

Şaman (Çuvaşça ve Rusça: Шаман) ya da Kam, ruhlarla insanlar arasında iletişim kuracağına inanılan kişidir. İlk olarak 13. yüzyılda kullanılmış olan "şaman"...

ݞaman, ݞaman
Şaz Türkçesi
3 yıl önce

Türkçesinde kız şeklindedir. Şaz Türkçesi, günümüzde Türk yazı dillerinin Çuvaşça dışında kalan bütün kollarının çıktığı ana koldur. Nüfus ve yayılma alanı...

Novoçeboksarsk
3 yıl önce

Novoçeboksarsk (Rusça: Новочебокса́рск; Çuvaşça: Çěнě Шупашкар, Şĕnĕ Šupaškar), Rusya'nın Çuvaşistan Cumhuriyeti'nde bulunan bir şehirdir. Şehir, İdil...

Vudaş
6 yıl önce

Vudaş (Çuvaşça: Вутăш, Vutăş, Rusça: Вудаш), Çuvaş mitolojide su ruhu. Vudaş, efsanelere göre boğularak ölmüştür ve su cinine dönüşmüştür. Yarım insan...