mineraller
Türkçe mineraller kelimesinin Almanca karşılığı.n. Bodenschätze
1. Kristal yapılı doğal oluşuklardır.
2. inorganik bileşiklerdir.
3. Çok az değişen belli bir kimyasal bileşim ve fiziksel özelliğe sahiptirler.
Bir bileşiğin mineral olabilmesi için, bu üç özelliği bir arada göstermesi lazımdır. Bu özelliklere göre mineral şöyle tanımlanabilir. Mineral, doğal olarak oluşmuş ve çok az değişebilen belli bir kimyasal bileşim ve fiziksel özelliklere sahip, kristal, inorganik bileşiklere denir. Mineraller, kristalin bileşiklerdir. Yani cam gibi çok hızlı soğumuş olan amorf bileşiklerin aksine, düzenli bir iç yapıya sahiptirler. Kristal, düzenli iç yapılarını dışa vuran, dolayısıyle düzgün yüzeylerle kuşatılmış katı parçacıklardır. Kristal ve kristalin sözcükleri anlam bakımından farklıdır. Bu farkı şu ifadede görmek mümkündür. Tüm mineraller kristalindir, ama geometrik kristal şeklinde olmaları zorunluluğu yoktur.
Mineral gruplar doğal olarak kayaları oluşturur. Kayalar, yerkabuğunun temel katı kısımlarıdır. Kayaların tümü, tamamen minerallerden oluşmayabilir. Yani kayaların bazıları kristalin olmayan materyali de içerebilirler. Özellikle çok çabuk soğumuş olan volkanik kayalar, kristalin olmayan amorf materyalden ibarettir. Soğuma, biraz daha yavaş ise o taktirde kaya kristalin ve amorf materyali bir arada içerir. Soğumanın çok yavaş olduğu hallerde ise kaya, tamamen kristalin materyalden oluşur.
Yerkabuğunun ağırlıkça % 99'unu sekiz elementin oluşturur. Bu temel 8 element, çeşitli kombinasyonlar halinde bir araya gelerek mineralleri, mineraller de kayaları oluşturmaktadır. Dolayısıyla, kaya ve mineralleri tanıyıp anlayabilmek için daha fazla elementi tanıma zorunluluğu yoktur. Kayaların hacimce % 90'nını oksijen oluşturur. Çünkü oksijen atomları (iyonları) diğerlerine kıyasla büyüktür. Bu temel yapı taşı ile birlikte, az miktarda fakat çok sayıdaki diğer elementlerin çeşitli kombinasyonları sonucu bugün keşfedilmiş 2000'i aşkın mineral çeşidi ortaya çıkmaktadır. Ancak bunlardan 20'si yaygın olan minerallerdir. Hatta bunlardan da sadece 10'u tüm minerallerin % 90'ını oluşturur.
Minerallerin strüktürlerinin anlaşılmasında temel husus, minerali oluşturan atomların (daha doğrusu iyonların) bir araya gelme veya diğer iyonların, oksijen iyonlarına uyma şeklinin kavranmasıdır. Yani diğer iyonları oksijen atomu ile uyumlu bir biçimde ve bir model içerisinde düzenlenmesi kristal şekillerini ortaya çıkarır.
Sağlık ve mineraller
Vitaminler Minerallerle İşe Yarar
Vücut için gerekli besin maddeleri anıldığında ilk olarak vitaminler akla geliyor. Oysa vitaminler ne kadar gerekliyse mineraller de o kadar vazgeçilmez. Hatta mineralleri `Besinlerin Sinderellası` olarak tanımlayan Dr. Earl Mindell`a göre vitaminler ne kadar önemli olursa olsunlar mineraller olmadan faydalı değiller. Mindell, en çok bilinen yedi mineralin kalsiyum, iyot, demir, magnezyum, fosfor, selenyum ve çinko olduğunu, vücudun düzenli fonksiyonları için ise gerçekte 18 mineral gerektiğini vurguluyor. Mindell, minerallerin yardımı olmadan vitaminlerin işlev gösteremeyeceğini savunarak, "Vücudunuz bu ikilinin birlikteliğine ihtiyaç duyar" diyor.Kalsiyum
- Kemikleri ve dişleri korur, kemik kaybı ve kırılması riskini azaltır.
- Bağırsak kanseri riskinin azaltılmasına yardımcı olur.
- Uykusuzluğa iyi gelir.
- Sinir sistemine yardımcı olur.
- Doğal kaynakları: Süt ve süt ürünleri, tüm peynirler, soya fasulyesi, sardalya, fıstık, ceviz, ayçiçeği çekirdekleri, kuru fasulye, karalahana, brokoli, yeşil meyve ve sebzeler.
Demir
- Büyümeye yardım eder.
- Hastalıklara karşı direnci arttırır.
- Bitkinliği engeller.
- Demir yetersizliğine bağlı anemiyi tedavi eder ve önler.
- Doğal kaynakları: Karaciğer, kırmızı et, kurutulmuş şeftali, irmik, yumurta sarısı, istiridye, kabuklu yemişler, fasulye, pekmez, kuşkonmaz, yulaf ezmesi.
Magnezyum
- Yağların yakılmasına ve enerji üretimine yardımcı olur.
- Depresyonla mücadeleye yardım eder.
- Daha sağlıklı bir kardiyovasküler sistem sağlar ve kalp krizini önlemeye yardımcı olur.
- Dişleri sağlıklı tutar.
- Kalsiyumla birleşerek doğal bir sakinleştirici olarak çalışır.
- Adet öncesi sendromları (PMS) azaltır.
- Doğal kaynakları: Öğütülmemiş tahıllar, incir, badem, fındık, çekirdek, koyu yeşil sebzeler, muz.
Potasyum
- Beyne oksijen göndererek zihinsel faaliyetlerimize yardım eder.
- Vücut atıklarının çıkartılmasında yardımcı olur.
- Kan basıncını azaltmaya yardımcıdır.
- Alerji tedavisinde faydası vardır.
- Doğal kaynakları: Turunçgiller, domates, tüm yeşil yapraklı sebzeler, nane yaprakları, ayçekirdeği, muz, patates.
Selenyum
- Çeşitli kanserlere karşı korur.
- Kalp hastalığı ve felç riskini azaltmaya yardım eder.
- Genç elastik dokuların korunmasına yardımcıdır.
- Sıcak basması ve menopoz sıkıntılarını yatıştırır.
- Kepeğin tedavisine ve önlenmesine yardımcı olur.
- Sperm sayısını ve erkekteki verimliliği arttırır.
- Doğal kaynakları: Deniz ürünleri, böbrek, karaciğer, buğday tohumu, kepek, ton balığı, soğan, domates, brokoli, sarmısak.
Çinko
- Dahili ve harici yaraların iyileşme süresini hızlandırır.
- Tırnaklar üzerindeki beyaz noktaları yok eder.
- Prostat sorunlarının önlenmesine yardımcı olur.
- Büyüme ve zihinsel uyanıklığı destekler.
- Zihinsel rahatsızlıkların tedavisine yardım eder.
- Soğuk algınlığının uzunluğunu ve şiddetini azaltmaya yardımcıdır.
- Doğal kaynakları: Et, karaciğer, deniz ürünleri (özellikle istiridye), buğday tohumu, bira mayası, balkabağı çekirdeği, yumurta, toz hardal.
Manganez
- Bitkinliğin giderilmesine yardımcı olur.
- Kas reflekslerinin yardım eder.
- Osteoporozun engellenmesine yardımcı olur.
- Belleği geliştirir.
- Sinirsel hassaslığı azaltır.
- Doğal kaynakları: Tahıl, fındık, yeşil yapraklı sebzeler, bezelye, pancar.
Vitaminlerle ilgili şaşırtıcı gerçekler
- Bir sigara 25 - 100 miligram C vitaminini yok eder.
- Hava kirliliği güneşin ultraviyole ışınlarını emdiğinden kirlilik oranı yüksek şehirlerde yaşayanlar daha az D vitami alır.
- Her gün bir kadehten fazla alınan alkol, B1, B6 vitaminleri ve folik asidin tükenmesine neden olabilir.
- Yetişkinlere oranla çocuklar 1,5 - 2 kat kadar daha fazla proteine ihtiyaç duyar.
- Kanser araştırmacılarına göre C ve E vitaminleri ile lahana, Brüksel lahanası ve diğer sebzelerden elde edilen kimyasallar, kanserojen maddeleri engelliyor.
- B1 vitamini hava ve deniz yolculuğu rahatsızlıklarını engeller.
- Kırmızı turp, soğan, sarmısak ve pırasa `allicin` olarak adlandırılan tüm doğal antibiyotikleri içerir ve zaman içersinde zarar verici hastalıkları yok eder.
- Aspirin, C vitamini salgılama oranını üç kat artırır.
- E vitamini tamamlayıcıları kullanmak kalp hastalıkları riskini azaltır.
- Günlük düzenli alınan C vitamini tamamlayıcıları, katarakt gelişme riskini düşürür.
Vitaminlerin alfabesi - 3
Folik asit (Folate)
- Kalp hastalığı riskini azaltır.
- Bebekte doğumda oluşabilecek kusurları önler.
- Bağırsak parazitlerinden ve gıda zehirlenmelerinden korur.
- Daha sağlıklı görünen bir cilt sağlar.
- Ağrı kesici bir görev görür.
- Zayıflıkta iştah artırır.
- Aneminin etkisini azaltır.
- Doğal kaynakları: Yeşil yapraklı sebzeler, havuç, karaciğer, yumurta sarısı, kayısı, balkabağı, fasulye, esmer çavdar unu.
İnositol
- Kolesterol seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olur.
- Saç dökülmesini önlemede yardımcıdır.
- Egzamanın önlenmesini sağlar.
- Sakinleştirici bir etki yaratır.
- Doğal kaynakları: Karaciğer, bira mayası, greyfurt, kuru üzüm, buğday tohumu, pekmez, fıstık, lahana.
C vitamini
- Yaraları, yanıkları ve kanayan diş etlerini iyileştirir.
- İdrar yolları enfeksiyonu tedavisinde kullanılan ilaçların etkinliğini artırır.
- Ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırır.
- Birçok viral ve bakteriyel enfeksiyonun önlenmesine ve genellikle bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
- Kansere neden olan maddelerin oluşmasına karşı koymada yardımcı olur.
- Damarlardaki kan pıhtılaşmasını düşürür.
- Soğuk algınlığının tedavisinde ve önlenmesinde yardımcıdır.
- Protein hücrelerini bir arada tutarak yaşamı uzatır.
- Doğal kaynakları: Turunçgiller, meyveler, yeşil yapraklı sebzeler, domates, karnabahar, patates ve biberler.
D vitamini
- Güçlü kemik ve dişler için kalsiyum ve fosforu kullanır.
- A ve C vitaminleriyle birlikte alındığında soğuk algınlığını önler.
- Konjonktivitin tedavisine yardımcı olur.
- Doğal kaynakları: Balık ciğeri yağı, sardalya, ringa, somon balığı, ton, süt ve süt ürünleri ile güneş ışığı.
E vitamini
- Hücresel yaşlanmayı yavaşlatarak daha genç görünmenizi sağlar.
- Daha fazla dayanma gücü vermek için vücuda oksijen sağlar.
- A vitaminiyle birlikte çalışarak akciğerleri hava kirliliğinden korur.
- Çeşitli kanserleri önlemeye yardım eder.
- Kan pıhtılaşmasını önler ve çözer.
- Yanıkların iyileşmesini hızlandırır.
- Kan basıncını düşürür.
- Düşüğün önlenmesine yardımcı olur.
- Kalp hastalığı ve felç riskini azaltır.
- Doğal kaynakları: Bitkisel yağlar, fındık, Brüksel lahanası, yeşil yapraklılar, ıspanak, kepek, tahıl, yumurta, buğday tohumu, soya fasulyesi.
Hangi mesleğe hangi vitamin
- Dansçılar: Kalsiyum - magnezyum kompleks (soya isoflavonoidler ile birlikte), sabah ve akşam 2 tablet, Koenzim - Q10, günlük 30 - 100 miligram, günlük 1000 mcg octocosanol en iyi tamamlayıcılardır.
- Atletler: Eğer hareketli sporlarla uğraşıyorsanız daha fazla kompleks karbonhidrat ve proteine ihtiyaç duyarsınız. Su kaybına karşı da taze ya da hazır meyve suları susuzluğu giderici en iyi, hızlı enerji içeceğidir. Tamamlaycı olarak günde iki kez 50 miligram B kompleks, günlük 30 - 100 miligram koenzim - Q10, günde 3 kez 1000 mcg. octocosanol alabilirsiniz.
- Koşucular: Çekirdek, yer fıstığı, C, E vitaminleri ve selenyum gibi antioksidan alımını arttırmalısınız. Ayrıca sabah ve akşam 50 miligram B kompleks almalısınız.
Alkole ilgiyi azaltanlar Texas Üniversitesi`nde yapılan bir araştırma, alkolik deney hayvanlarının, besleyiciler ve vitaminlerle zenginleştirilmiş yiyeceklerle beslendiğinde alkole olan ilgilerini çabuk bir şekilde kaybettiklerini ortaya koydu. Alkol alışkanlığını yenebilmek, hatta ilgiyi azaltmak için kalsiyum, magnezyum, kolin, inositol, niasin ile birlikte A, D, E, C ve tüm B vitaminleri - özellikle B12, B6 ve B1 - ve yüksek proteinli bir diyet, en iyi sonuçları verir. Cinsellik ve vitaminler Çinko özellikle erkekler için dikkate değer bir seks besinidir. Cinsellikle E vitamini arasında da ilişki kurulmakta. Bir erkeğin vücudunda en yüksek çinko oranı prostatta bulunur ve mineralin yetersizliği prostat sıkıntısına neden olabilir. Eğer libidonuzu artırmak ve cinsel yaşamınızı canlandırmak istiyorsanız havuç, tarçın, ayva, çamfıstığı, istiridye, kuşkonmaz, tahıl, buğday tohumu gibi besinleri günlük diyetinize ekleyin.