Mir Taki Mir | resim = | imagesize = | caption = | takma_adı = Mir | doğum_tarihi = 1723 | doğum_yeri = Agra | ölüm_tarihi = 1810 (87 yaşında) | ölüm_yeri = Luknav | akım = Urdu edebiyatı | milliyet = Müslüman Hintli | dönem = Babür Dönemi | tür = Gazel | konu = Aşk, felsefe | ilk_eser = Kelame'l-Mir | etkilendikleri = Amir Khusro | etkiledikleri = Urdu poetry, Ghalib }} Mir Taki Mir () (d. 1723 - ö. 1810), gerçek adı Muhammed Taki () ve mahlası Mir () olan UrduDivan şairi. Mir, Urdu edebiyatının 18. yüzyıldaki öncülerinden kabul edilmektedir. Urducanın biçimlenmesinde önemli bir yeri vardır. Urdu edebiyatındaki önemli ekollerden olan Delhi Okulu'nun en önemli gazel ustalarından biri sayılan Mir, Urdu şiir tarihinde sıklıkla "Huda-i Sühan" (Sözün hükmedeni) olarak anılmaktadır.
Hayatı
Mir'in yaşamı konusundaki en önemli kaynak otobiyografik eseri olan Zikre'l-Mir adlı kitaptır. Kitapta çocukluğundan başlayarak Lucknow'daki kısa sürelik ikametine kadar olan devre anlatılmaktadır.. Bununla birlikte, onun, hayatıyla ilgili birçok kronolojik olmayan bilgiyi eserinde aktarmadığı söylenmektedir. Bunun için, Mir'in yaşamındaki birçok ayrıntı hala aydınlatılamamaktadır. Mir Babürler zamanında Akraabat olarak bilinen Hindistan'nın Agra kentinde, 1723'ün Ağustos veya Eylül aylarından birinde doğmuştur. Arap kökenli bir ailenin çocuğudur. Mir'in yaşam felsefesi dindar bir adam olan babasının etkisiyle oluşmaya başlamıştır. Babasının aşka ve içsel değerlere verdiği önem onun çocukluktan başlayarak şiir görüşünün temelini oluşturmuştur. Ancak şair, küçük yaşta babasını kaybetmiştir. Mir babası öldükten sonra, bir süre Agra'dan ayrılıp Dellhi'de kalmıştır. Burada eğitimini tamamlama fırsatı bulmuş ve kendisine maddi destek sağlayan kişilerle tanışmıştır. C. M. Naim'e göre Delhi'de Mir'e maddi destek sağlayan birçok destekçinin varlığından bahsedilmektedir.. Bazı düşünürler, Mir'e ait Muamelatü'l-Işk (Aşkın Evreleri) ve Hab u Hayale'l-Mir (Mir'in Düşünsel Sezisi) adlı iki mesnevinin; Mir'in gençlik yıllarında yaşadığı gönül maceralarıyla ilintili olduğunu düşünmektedir. Ancak o kendi otobiyografisinde, aşk sarhoşluğunu işleyen tutku dolu şiirlerindeki ruh halinin nedenini açıklamamıştır. Özellikle, France W. Pritchett'in işaret ettiği gibi, Mir'in şiir görüşü, bu mesnevilerde Andelib Şadani'nin çizdiği portrelerin karşıtlığıyla yan yana olmalıdır. Öyle ki bu sorgulama çok farklı bir şairi göstermektedir. O Divan geleneğinin dışında çıkarak, aşkın cinsel algısını tam olarak yansıtmaktadır. Mir yaşamının önemli bölümünü Babür Delhi'sinde geçirmiştir. Burada, bugün için Eski Delhi'de kalan ve "Guşe Çelan" adı verilen yerde ikamet etmiştir. Bununla birlikte, Ahmed Şah Abdali'nin 1748'de Delhi üzerine yaptığı akınlar neticesinde emirin davetiyle Lucknow'daki Asafü'd-Dullah sarayına taşınmıştır. Çok sevdiği Delhi'nin yağmalanmasını görmek, şairin beyitlerine de yansımıştır. کیا بود و باش پوچھے ہو پورب کے ساکنو ہم کو غریب جان کے ہنس ہنس پکار کے دلّی جو ایک شہر تھا عالم میں انتخاب رہتے تھے منتخب ہی جہاں روزگار کے جس کو فلک نے لوٹ کے ویران کر دیا ہم رہنے والے ہیں اسی اجڑے دیار کے Mir 1782'de Lucknow'a göç ettikten sonra, geri kalan yaşamını burada geçirmiştir. O Asafü'd-Dullah tarafından büyük bir istekle saraya davet edilmesine rağmen, Lucknow saraylılarını çağ dışı bulunmuştur. (Mir, Lucknow şiir dairesini değersiz bulmuştur. Özellikle dönemin önemli şairlerinden Cür'et'i sürekli "öpüşmek ve sarılmak" temalı şiirler yazmakla eleştirmiştir. Bu yüzden Mir ile onu himayesine alan emir arasındaki ilişki giderek gerginleşmiştir. bunun bir sonucu olarak Mir2in sarayla olan ilişkileri kopmuştur. Şair son yıllarını kendini toplumdan soyutlayarak -münzevi bir yaşamı benimseyerek- geçirmiştir. Sağlığının giderek kötüleşmesi; kızını, oğlunu ve eşini kaybetmesi yaşamında sıkıntılı bir dönemin açılmasına neden olmuştur. şairin ölümü 21 Eylül 1810'da yüksek dozda müshil içmesi nedeniyle gerçekleşmiştir. Yazınsal yaşamı Şairin tüm yapıtlarını topladığı eseri Külliyattır. Külliyat, toplamda 13,585 beyitten oluşmaktadır. Bu eserin içinde gazel, mesnevi, kaside, rubai, müstezat ve hiciv gibi nazım biçimleri bulunmaktadır. * "Zikr-el-Mir", Farsça otobiyografi. * "Külliyat-el-Farsi", Farsça şiirler Divanı. * "Külliyat-el-Mir", Urdu dilindeki şiirlerini içeren divan. Bakınız *Gazel Kaynakça
