Potemkinin zırhlılısı, 1919`da Lenin`nin sinemayı devletleştirip, 1922`de Devlet Yüksek Sinema Teknik Okulu kurdurmasının ardından 1925 yılında çekilmiştir. Yönetmeni Sergei Eisenstein olan bir sessiz film`dir. Yapımı Mosfilm`dir. Filmin romansal yapısının yanında 1905`de çıkan Potemkin Zırhlısı ayaklanması a€˜nın yıl dönümü için çekilmiştir. Çarlık rejiminin insanlar üzerinde oluşturduğu yükün Potemkin Zırhlısındaki işçilerin bunu kaldıramayıp ayaklanmasını anlatır. Potemkin en ender filmlerden biri olarak sayılır. Hatta 1958 yılında World`s Fairde (Belçika, Brüksel) gelmiş geçmiş en iyi film seçilmiştir
Filmin tarzı ve genel bakış
Kasıtlı bir şekilde devrim propaganda filmi olarak çekilmiştir. Eisentein bu filmde montaj yeteneklerini de test etmiştir. Rus Devrimci film yapımcılarının okulu Kuleşov film yapımı okulu daha seyirciler üzerinde montaj tekniğini hazmetmeye çalışırken, Eisenstein filmdeki montajlarıyla seyirci üzerinde muhteşem bir duygusal düşünceler oluştumayı başarıp böylece çarlık rejimi altında ezilen insanlar için sempati oluşmasını (özellikle devrimci zırhlı gemi “Potemkin”) ve cani çarlık rejimi için de nefret beslenmesini sağlamıştır ve bu etkileme düzeni o kadar kusursuz kurulmuştur ki seyirci ister istemez bir sempati oluşturur.Eisensteinin deneyi mükemmel bir başarı elde etmişti. “Potemkin bütün Rusya`da sinemalarda oynamasına rağmen, mahkeme kararıyla diğer ülkelerin sinemalarında fazla gözükmedi. Fakat Rusya`daki ve uzakdenizlerdeki seyircileri şok eden sadece politilk olayler değildi. O zamanın teknikleriyle gerçekleştirilen üstün şiddet ve vahşet sahneleriydi. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi propoganda elçisi (Joseph Goebbels) bile film için “Eşi benzeri olmayan şaheser. Bu filmi izleyen insan bir Bolşevik olabilir.” demiştir Historytoday.com`da Goebbels`in beyanatı En icon .
Film beş bölüm üzerine kurulmuştur. “: "People and Worms" (Ğ›Ñди и черви) (İnsanlar ve solucanlar), "Drama at the Harbor" (Драма на тендре) (Limandaki drama), "The Dead is Appealing" (Мёртвый взывает) (Ölümün çekişi), "The Odessa Staircase" (ĞдеÑÑĞºĞ°Ñ Ğ»ĞµÑтница) (Odessa merdivenleri) , and "The Rendez-Vous with a Squadron" (Ğ’Ñтреча Ñ ÑÑкадрой) (Filoyla randevu) .
Odessa Merdivenleri sahnesi
Filmin en meşhur sahnesi Odessa merdivenlerindeki kıyım`dır (Primorsky (Potemkin) Merdivenleri). Çarlık askerleri beyaz yazlık tünikleriyle sanki havada süzülürcesine ve çok ritmik bir şekilde (makine gibi) merdivenlerden inerken, merdivenlerde askerlerden kaçan sivil insanların katledildiği sahnedir.
Bu sahne Eisensteinin montaj tekniğine en iyi örnek olabilir. Ayrıca Leni Riefenstahl ``İradenin Zaferi`` (Almanca, Triumph des Willens) adlı filminde aynı montaj tekniğini uygulamaya çalışmıştır.
Bu teknik bundan sonra gelecek olan birçok filimde yer almıştır. Örnek olarak Francis Ford Coppola`nın ``Baba``sında , Brian De Palma versiyonu olan ``The Untouchables``ında, Terry Gilliam`ın ``Brazil`` filminde, ``Çıplak Silah 33a…“`` ve en yeni örneği olarak da ``Bölüm III - Sith`in İntikamı``nı gösterebiliriz (askerlerin “yukarı” çıkma sahnesi hariç).
Ayrıca yönetmenliğini komedyen Woody Allen`ın yaptığı ``Bananas`` filminde bu sahne ufak bir şaka olarak kullanılmıştır.
Fakat Eisenstein`nın merdivenlerde görüntülediği kıyımda bir mantık hatası vardır. Askerler insanları kıyıma uğrattığı halde merdivenler sapasağlam durmaktadır.
Eski sansürler ve genel yenilemeler
Film Rusya`da yayınlandıktan sonra Alman yayıncılar tarafından bazı sahneler (kıyım ve şiddet sahneleri) makaslanıp sinemalara çıktı. Ruslar, Leon Trotsky`nin yazdığı rusça film tanıtımında Josef Stalin hakkında kafasında takıldığı ve yazdığı yazılarıda kesmişlerdir. Daha sonra film Nasyonel Sosyalistler tarafından yasaklanıp yayından kaldırılmıştır. Ardındanda film`in devrim`e kışkırtıcı propaganda olduğunu düşünen ingiltere ve fransa yasaklamıştır.2004 yılında filmin üç yıl süren yeniden yapılandırılma aşaması tamamlandı. Vahşet sahneleri teker teker düzeltildi. İsyancı denizcilerin dudak hareketlerinden ne konuşmaya çalıştığı çıkartılıp düzgün ve başlıklara uyacak bir şekilde ingilizceye tercüme edilmeye çalışılmıştır.
Müzikler Hakkında
Orjinal müzikler Edmund Meisel tarafından bestelenmiştir. Premieri 1926 yılında Berlinde salon orkestrasıyla yapılmıtır. Enstrumanlar ; fülüt/pikolo, trompet, trombolin, harmonyum (ufak org), çeşitli perküsyon aletleri ve kasasız telli çalgılardan oluşmaktaydı.. Meisel bütün besteyi 20 gün ve gece süresinde yazdı. Fakat diğer ülkelerde sansür sorunları çıkınca bütün besteleri tekrar gözden geçirip değişiklikler yaptı.Besteci ve orkestra şefi olan Mark-Andreas Schlingensiepen bütün şarkıları tekrar besteledi ve geliştirilmiş haline orijinal piyano notalarınıda eklemiştir. Ve bu yeni besteler şu andaki yeni versiyonuna tam uymaktadır.21yi yüzyılda film tekrar yapılmaya karar verilince Pet Shop Boys 2004 yılında yeni bir soundtrack yaparlar ve bu şarkıyı Dresdner Sinfoniker orkestrası çalar. Soundtrack 2005 yılında ``Battleship Potemkin`` adında çıkar.
Notlar ve Kaynaklar
Sovyet sineması
