Sibirya Yupikçesi (kendilerince Yupigestun), Amerika Birleşik DevletlerindeAlaska'ya bağlı St. Lawrence Adasında ve Rusya Federasyonuna bağlı Çukçi Özerk Bölgesinde yaşayan Sibirya Yupikleri tarafından konuşulan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 1.400 kişilik nüfustan 1.000 kadarı, Rusyadaki 900 kişilik nüfustan ise ancak 300 tanesi anadillerini konuşabiliyor. Soğuk Savaş yıllarında (1948-1988) ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki siyasi çekişmeler Bering'in her iki yakasındaki Sibirya Yupiklerini yıllarca ayrı tutmuş, dillerinin korunup gelişmesi, soyunun tehlikede olmasına rağmen, ihmal edilmiş ve engellenmiştir. Eskimo dilleri içindeki yeri * Eskimo - Aleut dilleri ** Aleut dilleri ** Eskimo dilleri *** Yupik dilleri ****Sirenik Yupikçesi ****Öz Yupik dilleri *****Sibirya Yupikçesi *****Naukan Yupikçesi *****Alaska Yupikçesi (Yupikçe & Çupikçe) *****Supikçe *** İnuit dilleri **** İnyupikçe **** Batı Kanada İnuitçesi **** Doğu Kanada İnuitçesi **** Grönland İnuitçesi Konuşanları St. Lawrence Adasındaki 1.400 Sibirya Yupiği içinde anadilini konuşan kişi sayısı 1.000 dir. . Adada iki dillilik (Yupikçe ve İngilizce) görülür. Alaska'da 1980 ile 1992 yıllarında yapılan sayıma göre Sibirya Yupiklerinin nüfusu 1.100 kişi olup anadilini konuşabilenlerin (yetişkinlerin hepsi ve çocukların çoğu) sayısı 1.050 kişidir. Rusya Federasyonunda Naukan ve Sirenik Yupikleri dahil Sibirya'daki bütün Yupiklerinin nüfusu 1.700 olup bunlardan 800 kadarı anadilini konuşabiliyor. Birçoğu da Çukçice ile Rusçayı akıcı biçimde konuşabilmektedir. Anadilleri 1997 yılında tükenen Sirenik Yupiklerinin günümüzdeki dilleri Sibirya Yupikçesi ya da Rusçadır. Alfabe ABD'de Alaska eyaletine bağlı St. Lawrence Adasında Latin alfabesi, Rusya federasyonunda ise Kiril kökenli alfabe kullanılır. Rusya Federasyonunda kullanılan Kiril kökenli Eskimo alfabesi : NOTLAR: # Ünlüler uzun ya da kısa olur; fakat yazıya yansıtılmayabilir / ӈъ = ŋ # Alternatif karakterler: ӷ = г’ , ӄ = к’ , ӈ = н’ , ў = w , ӽ = х’ # * Eskimoca kelimelerde kullanılmaz. St. Lawrence Adasındaki şive için Latin alfabesinden uyarlanan Sivuqaq Yupik alfabesi, 1970 lerin başında Fairbanks Alaska Üniversitesinden Michael Krauss tarafından Linda Aghnaghaghpik Badten, Sharon Pungowiyi Orr ve diğer Yupik konuşucuların katkılarıyla oluşturulmuştur. , Kızılderili İşleri Bürosu (BIA, Bureau of Indian Affairs) ve Unalakleet'te konuşlanan Bering Boğazı Okul BölgesininSt. Lawrence Adasındaki Malzeme Geliştirme Merkezi (Materials Development Center) tarafından geleneksel Yupik öykülerinin metinleri ve okuma kitapları yayımlanmış olup bunlar Gambell ve Savoonga okullarında kullanılmaya başlanmıştır. Gambell'deki okulun iki binası olup, birinde okul öncesi başlangıç eğitimi (Head Start) yapılırken diğeri anaokulu ve lise olarak kullanılmaktadır. 1970 lerden günümüze kadar çok sayıda kitap ve kitapçık yalnızca Yupikçe ya da hem Yupikçe hem İngilizce iki dilli basılmıştır. Bir okulda üç yıl sınıf yardımcısı olarak çalışan Yupikçe öğretmenlerine Alaska eyaleti tarafından Yerel Tanınan Uzman (LRE, Locally Recognized Expert) sertifikası verilmektedir. == Örnekler Sibirya'dan *йук (sg) йугыт (pl) insan *аӷна́ӄ kadın *ата́ baba *насӄуӄ baş, kafa *ӄытӈилъӄўаӄ ayakkabı topuğu, ökçesi *аӷвы́ӄ balina *ука́зиӄ tavşan *ӄауа́к kuş *ниӷраӄ kafes *мыӄ (sg) мыӷыт (pl) su *акин (sg) акитын (pl) yastık *хуаӈа ben *хуанӄутуӈ biz ikimiz *хуаӈкута biz (en az üçümüz) *ылъпак sen *ылъпытак siz ikiniz *ылъпыси siz (en az üçünüz) *ылъна o *ылъкык o ikisi *ылън’ит onlar (en az üçü)
Alaska'dan
*igaq : el *igaghvik : okul *aqelqaamavik, aqelqaghvik, aqelqiqvik : otel *yughaghta : rahip (Katolik ve Protestan) *tengegkayuk : uçak *igaghyaghqaq : kağıt *ullghitak , pangalgusik : kar motosikleti *eltughaq : torun *sikuq : iğne *Sivuqam nangaghnegha = Sivuqaq (St. Lawrence) bilgisi *kalanta, tanqighsuun : takvim *tanqiq : ay *Qaluvik : Ocak *Nasyonel Sosyalistghaghsiq : Şubat *Teghiglugsiq : Mart *Lluughvik : Nisan *Kiigem Aghnaa : Mayıs *Pinaghvik : Haziran *Ellngaghvik : Temmuz *Palighvik : Ağustos *Kumlavik : Eylül *Naayvaghvik : Ekim *Aqumuq : Kasım *Kaneghyengesiq : Aralık == Dipnotlar == == Ek okumalar *Shinen, David C. 1962. "Notes on Saint Lawrence Island Yupik phonology." In Science in Alaska: Proceedings of the 12th Alaska Science Conference, Aug. 28-Sept. 1, 1961, 16-17. Ann Arbor: Edwards Brothers. *Shinen, David C. and Marilene Shinen. 1978. "Some discourse features in Siberian Yupik Eskimo narrative." Work Papers of the Summer Institute of Linguistics, University of North Dakota 22: 29-46. Dış bağlantılar == * St Lawrence Adası şivesinde hayvan adları
