Türkçe Bilgi: siyez

Siyez ya da kaplıca (Triticum monococcum), Fransa, Fas, Yugoslavya ve Türkiye'de yetişen, Triticum boeoticum türünden yabani buğday türünün kültüre alınmış formudur. Triticum dicoccum buğdayı ile birlikte erken dönemde kültüre alınan buğday türlerindendir. İlk kez Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan Karaca Dağ'da evcilleştirildiği düşünülüyor. Genel bilgi Tr. monococcum ya da Einkorn olarak da bilinen Siyez buğdayı ilk olarak 10.000 yıl önce Yakın Doğu’da tespit edilmiş olup, kültüre alınmış günümüz buğdayının da atasıdır. Hititler ve Frigler tarafından da tarımı yapılmış olan Siyez buğdayına verilen ilk isim Hititçe bir kelime olan "Zız" iken, daha sonraları "Siyez" ve bazen de "Kaplıca" olarak adlandırılmıştır. Günümüzde halen Kuzey Anadolu’da, Balkan ülkelerinde, Almanya, İsviçre, İspanya ve İtalya’da ekimi yapılmaktadır. Siyez buğdayının yapısı Siyez Buğdayı 2n kromozom yapısındadır ve yabancı dillerde Emmer olarak adlandırılan ve ülkemizde Kars yöresinde ekilen Triticum dococcum (Gernik ya da Kavılca)türü buğdaydan farklı bir yapıdadır. Tek başakçıklı olması ve sıkı kavuz yapısı itibarı ile hastalık ve zararlılara dayanıklı, kurak şartlarda ve fakir topraklarda rekabet gücü yüksek bir tür olarak bilinen Siyez Buğdayı'nın, yapılan çalışmalarda yüksek yağ içeriğine ve ekmeklik buğdaya göre daha fazla sarı lutein oranına sahip olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca tam tahıl tüketimiyle ilişkili sağlık yararları ve düşük glisemik indekse sahip olmasının yanında, fonksiyonel gıda olarak da protein, fenolikler, tokoferoller ve karotenoidler açısından diğer buğday türlerine göre daha zengin bir yapıda olduğu tespit edilmiştir. Türkiye'deki siyez buğdayı tarımı Siyez Buğdayı ülkemizde sadece Kastamonu yöresinde, özellikle de Seydiler, Devrekani ve İhsangazi ilçeleri civarında yetiştirilmekte ve ekmek yapmaya uygun olmadığından (cok serttir ve degirmenler una donusturemez) bulgura işlenerek tüketilmektedir. Siyez Bulguru başakcıkları tek taneli olan ve kavuzlu bir yapıya sahip olan Siyez Buğdayı'nın, önce suda bekletildikten sonra kurutulması ve tamamen geleneksel yöntemlerle taş değirmenlerde öğütülerek elenmesi sureti ile elde edilen bir üründür. İhsangazi İlçe Tarım Müdürlüğü'nün verilerine göre Kastamonu yöresinde 14000 dekar Siyez Buğdayı ekiliş alanı olduğu bilinmektedir. Bu verilere göre buğdayın üretim miktarının 3500 ton olduğu, bulgura işlenen kısmın yaklaşık olarak 700 ton olduğu belirtilmektedir. == Siyez bulguru ve İhsangazi == Siyez bulguru, üretiminin en yoğun yapıldığı yer olan İhsangazi yöresi için büyük önem taşımaktadır. İhsangazi yöresinin diğer tarım ürünlerinin ekimi için elverişsiz olması, kuraklığa ve verimsiz toprağa dayanıklı olan Siyez Buğdayı'nı en önemli tarım ürünü haline getirmiştir.Yöre halkı ekimini yaptığı Siyez Buğdayı'nın önemli bir kısmını hayvan yemi olarak değerlendirirken, diğer kısmı geleneksel yöntemlerle bulgura işlemektedir. Siyez Bulguru'nu tanıtmak ve yaygınlaştırmak amacıyla yılın ilk hasadıyla birlikte İhsangazi Siyez Bulguru Festivali düzenlenmektedir. Fikir Sahibi Damaklar grubunun Aralık 2011'düzenlediği buğday temalı Terra Madre günündeki fikirden ilham alan İstanbul'daki Slow Food Gençlik Gıda Hareketinin başlattığı çalışma sonuç vermiş ve Slow Food Biyoçeşitlilik Vakfı , İhsangazi Siyez Bulguru'nu Türkiye'deki ilk Slow Food Presidia'sı olarak ilan etmiştir. Türkiyenin ilk presidium ürünü İhsangazi Siyez bulguru, 25-29 Ekim 2012 tarihlerinde İtalya'nın Torino kentinde gerçekleştirilen Terra Madre-Salone Del Gusto festivalinde Türkiye'yi temsil etti ve dünya kamuoyunun beğenisine sunuldu. Ayrıca bakınız *Fikir Sahibi Damaklar * Siyez Salatası * Siyez Bulgur&Malatya Kayısı * Siyez Bulgurlu Pazı Sarması

Kaynaklar

Vikipedi

Siyez

Kaynaklar

Siyez

Bulgur pilavı

Erişte

İhsangazi

Kastamonu Vilayeti

Ötzi

Kastamonu (il)

Siyez

Siyez Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Siyez

Bulgur pilavı

Erişte

İhsangazi

Kastamonu Vilayeti

Ötzi

Kastamonu (il)