ikonuna tıklayınız.
Malezya
Türkçe Malezya kelimesinin İngilizce karşılığı.n. Malaysia
Tarihi
Malezya’nın ilk insanları olan Malayalılar, tarihin ilk çağlarından itibaren yüzyıllarca Çin, Hindistan, Tayland ve Sumatra Adası topraklarında dağınık bir şekilde yaşamışlardır. Sekizinci yüzyıldan on üçüncü yüzyıla kadar Endonezya Sultanlığına tabi olmuşlar, daha sonra bir müddet Hintlilerin işgalinde kalmışlardır. Bir devlet olarak tarih sahnesine 1400 yılında Malay Sultanlığını kurarak çıktılar. Dünya siyasi olaylarından bir müddet uzak yaşayan Malayalılar, çok geçmeden Avrupa devletlerinin saldırılarına uğrayarak yıkıldı. On ikinci yüzyılın başlarından itibaren İslamiyet ile şereflenmiş bu millet, birçok emperyalist memleketin işgali altında istiklal mücadelesine başladı. İstilacı güçler, İslama olan düşmanlıklarını, bu güzel memleketi baskı altında tutmak ve birçok İslami eseri tahrip etmek suretiyle göstermişlerdir. Buna karşılık birlik ve beraberliğini devamlı zinde tutan Malayalılar, istiklallerini kazandıkları 1957 yılına kadar Portekiz, Hollanda, İngiltere ve Japonya’ya karşı mücadelelerini sürdürdüler. Malaya Federasyonunun istiklalini kazanmasından sonra, Saravak, Sabah ve Singapur’un da birliğe katılmasıyla 16 Eylül 1963 yılında Malezya Devleti kurulmuş oldu. Fakat iki yıl sonra Singapur’un federasyondan ayrılmasıyla, eyalet sayısı 13’e düştü. Malezya’nın ilk sultanı (Tunku) Abdul Rahman 1970 yılında emekli olunca, yerine (Tun) Abdul Razak, sonra (Datuk) Hüseyin bin Onn, daha sonra da Hacı Ahmed Şah sultan oldu. Günümüzde Sultan Muhübuddin Şah ibni Yusuf Gaferallah Şahtır (1993).Bağımsızlık ve Sonrası
1961'de Malezya başbakanı Abdurrahman Güneydoğu Asya'daki İngiliz kolonilerinin bir federasyon halinde birleşmesi fikrini ortaya attı. Bu federasyona Malezya, Singapur, Saravak, Sabah ve Brunei sultanlıkları katılacaktı. Çin, Endonezya ve Filipinler'in federasyon fikrini engellemeye çalışmalarına rağmen, İngiltere, Japonya, Avustralya, Yeni Zellanda ve Amerika Birleşik Devletleri'nin desteği ile 16 Eylül 1963'te yeni federasyon kuruldu. Federal devlete Brunei sultanlığı hariç adı geçen bütün devletler katıldı. Yeni federayon Malaysia (Büyük Malezya) diye adlandırıldı.Ülke topraklarından büyük çıkarı olan İngiltere, federasyon'un savunma görevini üstlendiCumhuriyet Ansiklopedisi sayfa:2242.Fakat Çin ile barış isteyen akımların ülke içinde güçlenmesinin yanı sıra Endonezya'nın gerillacıları fiilen destekleyen tutumu yüzünden federasyon güçlüklerle karşılaştıCumhuriyet Ansiklopedisi sayfa:2242. Malaysia federasyonu kurulurken Malezya federasyonu'nun anayasası bazı değişiklikler ile kabul edilmiştir. Singapur 1965 yılında federasyon'dan ayrılmıştırCumhuriyet Ansiklopedisi sayfa:2242.Fiziki Yapı
Malezya Güneydoğu Asya’da ekvatorun yakınında 1° ve 7° kuzey enlemleri ve 100° ve 119° doğu boylamları arasında yer almaktadır. Kuzeyinde Tayland, güneyinde Singapur ve Endonezya, doğuda Filipinler ile komşudur. Hint Okyanusu ile Büyük Okyanusun birbirine kavuştuğu bölgede, Asya kıtasından Avustralya’ya doğru uzanan ve kısmen okyanusa batmış durumda olan Sunda platformu bulunur. Malezya toprakları, bu platformun yükseltileri olan iki ayrı bölgede kurulmuştur. Malezya, Malakka yarımadasında yeralan Malay bölgesi ve Büyük Borneo Adasında bulunan Saravak ve Sabah bölgelerinden ibaret olmak üzere üç ana bölgeye ayrılmaktadır. Malay bölgesi ile Borneo Adasındaki topraklar arası Güney Çin Deniziyle ayrılmış olup, 750 km uzunluğundadır. Yaklaşık 330.434 km2 olan Malezya topraklarının 131.587 km2si yarımada topraklarında 198.846 km2si de Saravak ve Sabah bölgelerine aittir. Malaya bölgesi, kuzeyden güneye yaklaşık 720 km uzunluğa, ortalama olarak 400 km genişliğe sahiptir. Yarımada kıyıları yaklaşık 4830 km, Sabah ve Saravak eyaletlerine ait kıyı şeridi uzunluğu da 2100 km civarındadır.Malay Yarımadasını, ortada yer alan dağ dizileri ile bu dağların çevresinden itibaren güneye doğru gidildikçe genişleyen kıyı ovaları meydana getirir. Merkezdeki bu dağlar, umumiyetle 1200 ile 2000 m arasında yüksekliğe sahiptir. En yüksek nokta Günong Tahan Tepesi (2189 m)dir. Doğu ve batı kıyılarındaki ovalar arasında Pahang, Perak ve Kelantan nehirleri yer almaktadır.
Sabah ve Saravak bölgelerinin % 85’i dağlık olup, yüksekliği 500 m’yi aşkın arazileri ihtiva eder. İç bölgeler ise, Güneydoğu Asya’nın en yüksek tepesine sahiptir. Bu tepelerin en yükseği olan Kinabolu Tepesi (4100 m)dir. Bölgenin en önemli nehirleri Rajang, Baram ve Kinabatangan’dır.
Coğrafya
İklim
Malezya’da tropikal iklim mevcut olup, her mevsim bol yağmur yağmaktadır. Muson rüzgarlarının tesiriyle de özellikle ocak ve mayıs ayları arasındaki sürekli yağışlar, memleketin nisbi nem miktarının % 80 civarına kadar yükselmesine sebebiyet verir. Yıllık yağış ortalaması bölgelere göre büyük farklılık gösterir. Genelde 2000 ila 2540 mm olan bu oran, Sabah’da 1500-4500 mm, Saravak’da ise 300-400 mm arasında değişir. Günlük sıcaklık, alçak yerlerde 21°C ila 32°C arasında iken, yüksek bölgelerde daha düşük olur. Başlıca özellikleri sıcaklık, rutubet ve nem olan iklimi sebebiyle, oldukça gür ve ülkenin % 70’ini kaplayan tropikal ormanlara sahiptir. Ormanlardaki mevcut 15.000 tür bitkinin 6000 türünü çeşitli ağaç cinsleri meydana getirir. Bu ağaçlardan bazıları 45 m yüksekliğe kadar büyüyebilir. Bambu gibi kerestesi makbul ağaçlar ve kauçuk ağaçlarından başka 800’ü aşkın tür orkide ve oldukça fazla miktarda amber bitkisi yetişir.Tabii Kaynaklar
Bol yağışlı ikliminden dolayı Malezya, ormanı bol bir memlekettir. Yaklaşık olarak topraklarının % 70’i ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlar çoğunluğu sık ormanlık olmak üzere, 6000 farklı türde ağaçlardan teşekkül etmiştir. Bazı ağaçlar çok uzun olup, 35 ila 45 m yüksekliğindedir. Bunga Raya olarak bilinen ağaç türü, kerestesinin kalitesi bakımından çok kıymetlidir. Bu sık ormanlıklar arasında, oldukça çeşitli ve fazla sayıda vahşi hayvan yaşamaktadır. Kaplan, yabani sığır, gergedan, tapir, orangutan ve çeşitli maymun türleri, fil, leopar, birkaç geyik cinsi ve timsahlar, mevcut vahşi hayvanların başlıcalarıdır. Ayrıca 500 cins kuş yaşar. Bunların bir kısmı göçmen kuşlardır. Serçe, guguk kuşu, çoban aldatan, saksağan, ardıç kuşu, Mynah ve Merbok türü ve rengarenk tüyleriyle tavus, trogon, broadbills, pittas, sülün, altın aurioles balıkçıllar, tukan ve güneş kuşları bulunmaktadır.Malezya maden bakımından da çok zengindir. Kalay üretiminde dünya birincisidir. Dünya kalay üretiminin % 70’ini Malezya karşılar. Kalay daha çok yarımada bölgesinden çıkarılır. Demir, boksit, petrol, manganez, altın, tungsten ve titan diğer önemli madenleridir.
Demografi
Etnik Yapı
2006 sayımlarına göre Malezya'nın nüfusu 26,640,000'dir. Bunların 5.44 Milyonu Doğu Malezya ve 21.2 milyonu Batı Malezya'da yaşamaktadır. Malezya'da yıllık nüfus artış hızı 2.4%'dür.15 yaşın altındaki insan sayısı toplam halkın 34%'üdür. Halkın 50.4%'si Malay, 23.7%'ü Çinli, 11%'i Yerli, 7.1%'i Hint ve 7.8%'i diğer etnik gruplardır.Nüfus ve Sosyal Hayat
Malezya nüfusu, birçok ırkın insanlarının biraraya gelmesiyle meydana gelmiş olup, yaklaşık olarak 17.421.000 kişiye ulaşır. Bunun büyük kısmı yarımada topraklarında, yaklaşık 3,5 milyonu ise Borneo Adasında, Sabah ve Saravak bölgelerinde yaşamaktadır. Malezya nüfusunun % 55’ini Malaylar, % 34’ünü Çinliler, % 10’unu Hintliler ve % 1’ini de Pakistanlılar ve diğer azınlıklar teşkil eder. Yıllık nüfus artış oranı yaklaşık % 3 olup, nüfusun % 60’a yakın bir bölümü köylerde yaşar. Nüfus yoğunluğu bölgelere göre değişmektedir. Mesela Penang’da km2ye 750 kişi iken bu rakam Pahang dolaylarında 14 kişiye düşer. En kalabalık ve gelişmiş merkez, başşehir Kuala Lumpur’dur. Yüzölçümü 244 km2 olan bu şehrin nüfusu 1.000.000 civarındadır. Bundan başka başlıca büyük şehirleri George Town, İpoh, Kuehing, Kota Kinabalu ve Sibu’dur. Malezya köylerinin yarısına yakın bir kısmı, 10.000 kişilik merkezler haline gelmiştir. Dolayısıyla, Güneydoğu Asya’nın en fazla iskan edilmiş memleketlerinden biridir.Bu merkezlerdeki evler, umumiyetle kazıklar üzerinde kurulmuş kulübeler şeklindedir. Böylece köylüler su baskını, yırtıcı hayvan tehlikesinden korunduğu gibi, evler alttan da havalandıkları için sıcak iklime karşı serin evlerde yaşamış olurlar. Şehir merkezleri oldukça modern olup, Malay, Arap kültürünün karışımı olan mimari yapılarla doludur. Her ne kadar tarih boyunca birçok emperyalist memleketin istilasına uğrayarak, sahib olunan birçok ince zevklerle dolu ve baştanbaşa sanat olan nadide İslami eserler tahrip edildiyse de, hala varlıklarını korumayı başaran birçok cami ve medrese, bugün şehirleri doldurmaktadır. Malezya’da, istilacılar sürüldükten sonra, memleketin hemen her köşesine camiler ve birer ilim yuvası olan medreseler inşa edilmiştir. Bunlardan Kuala Sangar’daki Ubadiah ve Panang’taki Keling camileri, herkesin hayran olduğu eserlerdir.
Halkın % 85’i okur yazardır. Halkın % 90’ının konuştuğu Bahasa, Malezya resmi dilidir ve Arapça ile eski Malaya dilinin karışımından ortaya çıkmıştır. Bundan başka hemen herkes İngilizce bilmektedir. Tamil dili ve Çince de yaygın olan diğer dillerdir. Halkın büyük çoğunluğu Müslümandır. Ayrıca azınlıkta olmakla beraber Hindu ve Budistler de mevcuttur.
Din
Malezya sahip olduğu etnik gruplar ve kültürler kadar din bakımından da bütün bir ülke değildir. Malezya'da en önemli din halkın yarıdan fazlasının inandığı Müslümanlık olmakla birlikte ikinci büyük din Budizm'dir. 2000 yılında yapılan sayıma göre; }- İslam: 60.4%,
- Budizm: 19.2%,
- Hıristiyanlık: 9.1%,
- Hindu: 6.3%,
- Konfüçyüsçülük/Taoizm/Çin dinleri: 2.6%,
- Diğer (Sihizm, Şamanizm, Bahailik, Animizm vb.):2.4%'dür.
Bakınız
Siyasi Hayat
Malezya Sultanlıkla idare edilmektedir. Sultan, eyalet valileri tarafından beş yıllığına seçilir. Sultan, oldukça geniş hak ve selahiyete sahip olup, hükumeti kurması için başbakanı tayin eder. Malezya meşruti sultanlığı parlementosu, iki ayrı meclisten ibarettir. Bunlardan birincisi millet meclisi (Dewan Raayat) 154 üyeli olup, tamamı halk tarfından seçilir. İkincisi senato (Dewan Negora) ise 68 üyelidir. Bunun 32 üyesini sultan, geri kalanını ise eyalet meclisleri seçer. Malzeya, Johore, Kedah, Kelantan, Malacca, Negri Sembilan, Pahang, Penang, Perak, Perlis, Sabah, Saravak, Selangor ve Trenggon olmak üzere 13 eyalete ayrılır. Her eyaletin bir eyalet valisi (Yang di-Pertua Negeri) ve bir de eyalet meclisi vardır. Yargı gücü, Federal Mahkeme’ye bağlı Malaya Yüksek Mahkemesi, Borneo Yüksek Mahkemesi ve diğer bağımsız mahkemelere aittir.Malezya dünya politikasına “bağlantısız” bir ülke olarak katılır. Güneydoğu Asya Milletler Teşkilatı üyesidir. Dış politikasında “İslam Birliği” için çalışmalar yapmaktadır.
Ekonomi
Malezya Güneydoğu Asya ülkeleri içerisinde yıllık kalkınma oranı en fazla olan ülkelerden biridir. Malezya, ekonomik açıdan kendi kendine yeterlidir. Enflasyonu düşük, güçlü bir sermaye yatırımına sahip ekonomisi, sürekli gelişme içerisindedir.İşşizlik oranı % 7 civarındadır. Önceleri kauçuk ve kalay'a bağlı kalan ekonomisi, 1980 yılından sonra daha başka alanlara da sarkmıştır.Serbest dış alım ve hür teşebbüsün tesirindeki ekonomi 1980 yılında % 8,5 luk artış hızı göstermiştir.Kişi başına düşen milli gelir 2000 dolardır. Yıllık milli hasılanın % 18 ini imalatçılık , % 23’ünü tarım, % 4'ünü de madencilik teşkil eder.En önemli ürünleri kauçuk, hindistancevizi, pirinç, muz, patates, ananas, hurma, mısır, çay, tütün'dür. Orman ürünleri bakımından oldukça zengin olup, özellikle kerestesi çok makbuldür.
Maden bakımından da zengin bir ülke olan Malezya, kalay üretiminde dünya birincisi olup, dünya kalay üretiminin % 70'ini karşılar. Diğer önemli madenleri demir, boksit, petrol, manganez, altın, tungsten ve titandır. Sanayide Güneydoğu Asya ülkeleri arasında ileri bir seviyededir. Başlıca ihracatı kalay, kauçuk, demir filizi, boksit, kereste, teneke kutu ve palmiye yağıdır.Dışarıdan makina, kimyevi maddeler, teknik araç ve gereçler almaktadır.Balıkçılık ve turizm önemli gelir kaynaklarıdır.
Güneydoğu Asya ülkeleri içerisinde yıllık kalkınma oranı en fazla olan ülkelerden biridir. Malezya, ekonomik açıdan kendi kendine yeterlidir. Enflasyonu düşük, güçlü bir sermaye yatırımına sahip ekonomisi, sürekli gelişme içerisindedir. İşşizlik oranı % 7 civarındadır. Önceleri kauçuk ve kalaya bağlı kalan ekonomisi, 1980 yılından sonra daha başka alanlara da sarkmıştır. Serbest dış alım ve hür teşebbüsün tesirindeki ekonomi 1980 yılında % 8,5’luk artış hızı göstermiştir. Kişi başına düşen milli gelir 2000 dolardır. Yıllık milli hasılanın % 18’ini imalatçılık, % 23’ünü tarım, % 4’ünü de madencilik teşkil eder.
En önemli ürünleri kauçuk, hindistancevizi, pirinç, muz, patates, ananas, hurma, kopra, manyok, mısır, çay, baharat, tütün ve yerfıstığıdır. Orman ürünleri bakımından oldukça zengin olup, özellikle kerestesi çok makbuldür.
Maden bakımından da zengin bir ülke olan Malezya, kalay üretiminde dünya birincisi olup, dünya kalay üretiminin % 70’ini karşılar. Diğer önemli madenleri demir, boksit, petrol, manganez, altın, tungsten ve titandır. Sanayide Güneydoğu Asya ülkeleri arasında ileri bir seviyededir. Başlıca ihracatı kalay, kauçuk, demir filizi, boksit, kereste, teneke kutu ve palmiye yağıdır. Ayrıca az miktarda petrol de ihraç edilir. Buna karşılık dışardan makina, kimyevi maddeler, teknik araç ve gereçler almaktadır. Balıkçılık ve turizm diğer önemli gelir kaynaklarıdır.
Ulaşım: Güney istikametindeki kara ve demiryolu fazla modern olmayıp Johore Boğazına doğru uzanır. Çoğu şose şeklindedir. Johore Boğazı, Singapur’a geçişi temin eder.
Malezya’nın hayatında su yolları önemli bir yer alır. Halkın çoğu, su yollarına veya deniz kıyısına yakın yerlerde oturur. Bazı yerler sık ormanlarla kaplıdır. Bu bölgelerde ilerlemek çok zordur. Bu sebeple su yolları, en kullanışlı ve en pratik ulaşım şeklidir.
Nehirlerin boyları uzun değildir. Ekserisi kuzey-güney istikametinde akarlar. Saravak ve Sabah’daki nehirler, Güney Çin Denizi ve Sulu Denizine dökülür. Saravak’taki 565 km’lik Rejang Nehrinin üçte biri ulaşıma elverişlidir. Sabah’ın en mühim ulaşım vasıtası, Kinabatangan Nehridir.
Eğitim
Malezya'da eğitim federal hükümetin Eğitim Bakanlığı tarafından yönetilir.Çoğu Malezyalı eğitime 3 ila 6 yaşları arasında anaokulunda başlar. Anaokulları genel olarak özel olarak çalıştırılsa da, devlet tarafından yönetilen okullar da mevcuttur.
İlkokul
Malezya'da İlkokul 7 yaşında başlar ve 6 senedir. Eğitim dili okullara göre değişmektedir. Malayca, Çince, Tamilce ve İngilizce egitim veren okullar vardır.Genel olarak devlet tarafından yönetilen ve denetlenen olarak iki türlü ilk öğretim okulu mevcuttur. Ulusal okullar (Sekolah Kebangsaan) Malayca ağırlıklı olarak eğitim verirken, Ulusal-tip okullar (Sekolah Jenis Kebangsaan) Çince ve Tamilce ağırlıklı eğitim vermektedir. Ortaokula başlamadan önce,6.sınıfta, öğrenciler "Ujian Pencapaian Sekolah Rendah" (UPSR) veya "İlköğretim Takdir Sınavı" adı verilen sınava girerler.
Ayrıca önceleri "Penilaian Tahap Satu (PTS - İlk seviye takdir) sınavı verilen başka bir sınavda yapılmaktaydı. Bu sınavla başarılı öğrenciler anlaşılması ve 4. sınıf atlanarak 3. sınıftan 5. sınıfa atlamaları sağlanmaktaydı. Bu sınav 2001 yılında kaldırıldı.
Ortaokul ve Lise
Ortaokul Toplam 5 sene olup, özel okulda okumak isteyen öğrenciler ilkokul sonrası yapılan (UPSR) sınavı sonuçlarına göre çeşitli özel liselere kayıt yapabilmektedirler. Devlet liselerine kayıt yapmak için sınava girmeye gerek yoktur. Bu okullardaki başlıca diller Malayca, Çince, Tamilce ve İngilizce'dir. Lise 4'den Lise 5'e geçmek için PMR sınavı vardır.Üniversite
Üniversite harç parası ve üniversitedeki bütün masraflar projeden sorumlu hoca tarafindan karşılanır. Eğitim süresi Lisans için 3-8 sene, Mastır için 2-3 sene ve Doktora için 3 veya daha fazla senedir. Eğitim dili Mühendisliklerde %80 İngilizce, %20 Malayca, Sosyal Bilimlerde %50 İngilizce, %50 Malayca. Mastır ve Doktora egitiminin tamami İngilizce ile yapılmaktadır.Yabancı Öğrenciler
Malezya'daki yabancı öğrencilerin çogunlugunu Arap ülkelerinden gelenler oluşturur. Öğrenciler genellikle yaşlı ve eğitim seviyeleri düşüktür. Arap ögrencilerin çoğunluğunu Sudan ve Libyalılar oluşturur. Sudanlıların buyuk bir kısmı Malezya'dan burslu, yani üniversitedeki projelerde çalışır.Yönetim
Malezya krallıkla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir konfederasyondur. Konfederasyonu oluşturan federal eyaletler de krallıkla yönetilir. Batı Malezya'da bulunan eyaletlerin krallarından biri dört yıllığına genel kral, yani "yüce başkan" seçilir. Ülke 31 Ağustos 1957'de yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. İki meclisli bir parlamenter sistem uygulanmaktadır. Birinci meclis 69, ikinci meclis 180 üyeden oluşur. Bu meclislerin üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir. Malezya Birleşmiş Milletler, D-8, İslam Konferansı Örgütü, Asya Pasifik Ekonomik İşbirligi, İngiliz Milletler Topluluğu ve Uluslararası Para Fonu gibi birçok uluslararası örgüte üyedir.Kaynaklar
Vikipedi- Rehber ansiklopedisi
.jpg)
misafir - 9 yıl önce