Büyük Ünlü Uyumu

Kısaca: Türkçe'de bir sözcüğün birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur. Bu kurala büyük ünlü uyumu adı verilir.Bu kural gereği Türkçe'de kimi eklerdeki ünlüler, eklendikleri sözcüğün son hecesindeki ünlüye göre belirlenir. ...devamı ☟

Türkçe'de bir sözcüğün birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur. Bu kurala büyük ünlü uyumu adı verilir.

Bu kural gereği Türkçe'de kimi eklerdeki ünlüler, eklendikleri sözcüğün son hecesindeki ünlüye göre belirlenir. Örneğin: (ismin -e hali) ormana, eve; (ismin -i hali) ormanı, evi.

Kuraldışı Durumlar

Türkçe'de büyük ünlü uyumu kuralına uymayan birkaç sözcük vardır. Örneğin: anne, dahi, elma, hangi, hani, inanmak, kardeş, şişman. Bunların dışında aşağıdaki durumlarda da büyük ünlü uyumu aranmaz.

Bileşik sözcükler. Örneğin: Çanakkale. Diğer dillerden alıntı sözcükler. Örneğin: ahenk, badem, ceylan, çapari, çiroz, dükkan, fidan, gazete, hamsi, kestane, kiraz, kitap, liman, limon, maden, manifatura, metal, meydan, mikrop, minare, model, nişan, nişasta, pehlivan, rüzgar, selam, terazi, tercüman, tezgah, tiyatro, valiz, vida, viraj, yadigar, ziyafet, ziyaret. Ancak bazı alıntı sözler büyük ünlü uyumuna uydurulmuştur: duvar (< divar), kalıp (< kalib), pırlanta (< brillante), surat (< suret). Türkçe'deki -daş (-taş), -gil, -ken, -ki, -leyin, -(ı, i, u, ü)mtırak, -(ı, i, u, ü)yor ekleri de bu kurala uymaz. Örneğin: gönüldaş, meslektaş; dayımgil, baklagiller; çalışırken, durmazken; akşamki, yarınki; akşamleyin, sabahleyin; ekşimtırak, yeşilimtırak; geliyor, gülüyor, içiyor, örüyor.

Büyük ünlü uyumu

Türkçe bir kelimenin ilk hecesinde kalın bir ünlü "a, ı, o, u" varsa, ondan sonra gelen bütün hecelerin kalın ünlülerle, ince bir ünlü "e, i, ö, ü" varsa sonraki hecelerin de ince ünlülerle sürüp gitmesi kuralı, büyük sesli uyumu: Çocuklaşmak, denizcilik gibi.

Büyük ünlü uyumu

türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde kalın bir ünlü varsa, ondan sonra gelen bütün hecelerin kalın ünlülerle; ince bir ünlü varsa sonraki hecelerin de ince ünlülerle sürüp gitmesi kuralı.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Küçük ünlü uyumu
3 yıl önce

Küçük ünlü uyumu ya da düzlük-yuvarlaklık kuralı, Türkçedeki ses uyumlarından biri. Öz Türkçe sözcüklere ait ortak bir özelliktir. Küçük ünlü uyumunun...

Ünlü uyumu, Büyük ünlü uyumu, Dil, Taslak, Türk alfabesi, Türkçe, Ünlü
Eşitlik eki
3 yıl önce

-ce şeklindedir. Ünsüz sertleşmesi kuralı sebebiyle c harfi ç'ye, büyük ünlü uyumu nedeniyle e harfi a'ya dönüşebilir. Birkaç farklı görevde kullanılır...

Korece
3 yıl önce

döneminde ünlü uyumu güçlü bir şekilde görülmüştür. Buna rağmen, ilerleyen dönemlerde ünlü uyumu dilde kaybolma eğilimi göstermiştir. Modern Korecede ünlü uyumu...

Korece, ABD, Altay Dilleri, Avustralya, Brezilya, Dil, Dil aileleri, Filipinler, Güney Kore, Hangul, ISO 639
Özne-yüklem uyumu
3 yıl önce

Özne-yüklem uyumu; Türkçe bir cümlede özne ve yüklemin şahıs (kişi), tekillik-çoğulluk ve olumluluk-olumsuzluk yönünden uyumlu olması. Özne-yüklem uyumsuzluğu...

Türkçe Dilbilgisi
6 yıl önce

iki kurala uyar: Büyük ünlü uyumu, küçük ünlü uyumu. İlk hece kalınsa sonraki kalın, inceyse sonraki de ince olduğunda büyük ünlü uyumu, ilk hece düzse...

Türkçe
3 yıl önce

Türkçesinde büyük ünlü uyumu ve küçük ünlü uyumu olarak bilinen iki ünlü uyumu vardır. En yaygın ve kapsamlı olan, büyük ünlü uyumudur. Küçük ünlü uyumu, Türkiye...

Türkiye Türkçesi, Türkiye, Dil, Dilbilim, Ural-Altay Dil Ailesi, Diller, Türk, Osmanlıca, Arapça, Abide, Afganistan, Türk dili, Edebiyat, Orta Asya, Tatarca, Azerice, Türk Dil Kurumu
Võro dili
6 yıl önce

en belirgin fark, ünlü uyumudur. İçinde Estoncanın da bulunduğu Kuzey Estonca lehçeleri ünlü uyumu barındırmazken, Võro dili bu uyumu barındırır. Aşağıda...

Eski Anadolu Türkçesi
3 yıl önce

gerekir. Büyük ünlü uyumu, Türkçenin tarihî dönemlerinin bütününde sağlam bir şekilde korunduğu gibi bu dönemde de korunmuştur. Küçük ünlü uyumu ise daha...