Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Geniş Zaman

Kısaca: Geniş zaman, dilbilgisinde bir eylemin ya da durumun geçmişte, şu anda ve gelecekte gerçekleştiğini belirten zaman yapısı. Geniş zaman yapısı, eylem veya durumun ne zaman başladığını ya da ne zaman biteceğini bildirmez, sadece gerçekleştiğine dair bilgi verir. ...devamı ☟

geniş zaman
Geniş Zaman

Geniş zaman, dilbilgisinde bir eylemin ya da durumun geçmişte, şu anda ve gelecekte gerçekleştiğini belirten zaman yapısı. Geniş zaman yapısı, eylem veya durumun ne zaman başladığını ya da ne zaman biteceğini bildirmez, sadece gerçekleştiğine dair bilgi verir. Fiil cümlelerinde Türkçede geniş zaman kipi fiil cümlelerinde fiil köküne -r, -ir veya -er eki eklenerek oluşturulur. Ses uyumlarına göre ek üzerinde gerekli düzenlemeler yapılır. * Güneş doğudan doğar. * Dişlerimi günde üç kez fırçalarım. * Kapalı havalar beni hüzünlendirir. Geniş zaman eki ünlü ile biten fiillerde -r şeklindedir: * oku+r, dinle+r, ye+r, anla+r, kuru+r Ünsüz ile biten fiillerde ise -ir, -ır, -er veya -ar halindedir. * al+ır, dayan+ır, gel+ir, işit+ir, bil+ir * duy+ar, bak+ar, çal+ar, öp+er, hissed+er, kur+ar

Olumsuz hali

Geniş zaman kipinin olumsuz hali -me olumsuzluk eki, -z geniş zaman eki (1. şahıslar hariç) ve (varsa) ilgili şahıs eki ile oluşturulur: * gelme+m, gelme+z+sin, gelme+z; gelme+yiz, gelme+z+siniz, gelme+z+(ler) * Bu ip bu kadar ağırlığı taşımaz. (3. tekil şahıs için şahıs eki yoktur.) * Ben coğrafyadan hiç anlamam. (1. tekil ve çoğul şahıslarda -z geniş zaman eki düşer.) Türkçenin bazı ağızlarında -İstanbul Türkçesinden farklı olarak- geniş zaman kipinde 1. çoğul şahıs eki olarak -iz yerine -ik kullanılır: * Yarın size uğrarık. ("uğrarız" yerine) Bu tür kullanımda olumsuz kip oluşturulurken -z eki de düşmez: * Biz bunu istemezik. ("istemeyiz" yerine) İsim cümlelerinde

İsim cümlelerinde

 geniş zaman, yüklem görevi yapan isim soylu sözcüğe -dir ek-fiili eklenerek oluşturulur. Bir tespiti, durumu veya olguyu bildirmek için kullanılır. Koşaç ya da bildirme eki olarak da bilinen -dir eki çoğunlukla (özellikle konuşma dilinde) gizli durumdadır: * Bu çiçekler çok güzel(dir). * Evimizin kapısı dut ağacındandır. * Kibrit kutusu masanın üzerinde(dir). (Bu kullanım -dir ekinin "ihtimal" belirtmek amacıyla kullanımı ile karıştırılmamalıdır.)

Olumsuz hali

değil koşacı ile oluşturulur: * Okul binamız pek yeni değil(dir). Geniş zaman kipinin farklı görevlerde kullanımı

"İstek" anlamında

Geniş zaman kipi soru cümlelerinde bazen istek veya rica anlamında kullanılır: * Kapıyı kapatır mısın? * Geçerken şunu eve bırakır mısın?

"Geçmiş zaman" görevinde

Geniş zaman kipi Türkçede bazen -özellikle biyografilerde ve kurgusal eserlerden bahsederken- geçmiş zamanı belirtmek için kullanılır: * Romanın kahramanı olan genç adam, 1920'lerde küçük bir köyde doğar. * Üç kardeşin en küçüğü olan sanatçı, mutlu bir çocukluk dönemi geçirir.

"Gelecek zaman" görevinde

Geniş zaman kipi bazen -özellikle konuşma dilinde- gelecek zamanı belirtmek için kullanılır. Ancak bu kullanım gelecek zaman kipi kadar kesinlik arzetmez: * Yarın işten çıkınca size uğrarım. (kuvvetli ihtimal belirtir) * Yarın işten çıkınca size uğrayacağım. (kesinlik arzeder) "Şimdiki zaman" kipinin geniş zaman görevinde kullanımı Türkçede -yor eki ile oluşturulan şimdiki zaman kipi, bazen geniş zaman anlamında kullanılır: * Ablam bir süpermarkette çalışıyor. Yukarıdaki örnekte konuşmacı öznenin eylemi "şu anda" değil; belirsiz, geniş bir zamanda yaptığını kastetmektedir. Bu nedenle yukarıda cümle "zaman bakımından" aşağıdaki geniş zaman kipindeki cümle ile aynıdır: * Ablam bir süpermarkette çalışır.

Kaynaklar

Vikipedi

geniş zaman

Türkçe geniş zaman kelimelerinin İngilizce karşılığı.
n. aorist

geniş zaman

eylemin her zaman yapıldığını, yapılmakta olduğunu ya da yapılacağını belirten zaman. türkçede bu kip -(i)r- ya da -(e)r- ekiyle kurulur.

geniş zaman

Fiilin her zaman yapıldığını, yapılmakta olduğunu veya yapılacağını belirten zaman. Türkçede bu kip -r, -ir veya -er ekiyle kurulur: Başlar (başla-r), geliriz (gel-ir-iz), severim (sev-er-im) gibi.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Geniş zaman
3 yıl önce

Geniş zaman, dilbilgisinde bir eylemin ya da durumun geçmişte, şu anda ve gelecekte gerçekleştiğini belirten zaman yapısı. Geniş zaman yapısı, eylem veya...
Geniş Aile
3 yıl önce

Geniş Aile, 8 Temmuz 2009 tarihinde Kanal D'de yayına başlayan ve daha sonra 2010 yılında Star TV'de yayınlanmaya devam eden Türk komedi televizyon dizisi...
Ay (zaman)
3 yıl önce

Ay (zaman):Yılda 12 tane bulunan zaman birimidir. Ay'ın Yer çevresindeki dolanımını tamamlaması için geçen süre. Bir kavuşum ayının, yani Ay'ın Yer'den...

Ay (zaman), 10 Ocak, 1926, 1944, 1945, 1 Ocak, Ay, Ay (uydu), Gregoryen takvimi, Hicri takvim, Jülyen takvimi
Haber kipi
3 yıl önce

fiillerin zaman eklerinden birini taşıyan, yani zaman anlamı taşıyan hallerinden her biri. Türkçede beş haber kipi vardır: Geniş zaman Şimdiki zaman Bilinen...
Çok Geniş Ölçekli Tümleşim
5 yıl önce

ULSI(En Geniş Ölçekli Tümleşim) ifadesine bırakmaya başlamıştır. İlk yarı iletken teknolojideki yonga 2 transistörden oluşmaktadır. Zamanla gerçekleşen...
şimdiki zaman
3 yıl önce

zaman anlamını kazandırır: Ders çalışmaktayım. Seni düşünmekteyim. Bu ek aynı zamanda fıkra ve hikâye anlatırken geniş zaman ve bazen de geçmiş zaman...
Geniş Aile bölümleri listesi
6 yıl önce

Geniş Aile Türk Komedi Televizyon dizisi. Yapımcı D Production ve yönetmen Ömer Uğur. Yayınlandığı kanal Kanal D ve dağıtımcı Kanal D Home Video. İlk...
Geniş Apaz
3 yıl önce

Geniş apaz, bir denizcilik deyimi olup, yelkenli teknelerin seyirlerinden biridir. Geniş apazla giden bir tekne rüzgârı 45 dereceye yakın bir açıyla arkadan...

Geniş apaz, Apaz, Orsa, Pupa, Salma, Seyir, Yelkenli