Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Habibullah Han

Kısaca: Habibullah Han (1872, Taşkent, Türkistan - 20 Şubat 1919, Afganistan), 1901-1919 arasında Afganistan emiri. Britanya Hindistanı'yla yakın ilişkiler kurmuş, Afganistan için gerekli çeşitli reformları gerçekleştirmiş ve ülkesini daha ılımlı bir siyasal çizgiye çekmiştir. ...devamı ☟

Habibullah Han
Habibullah Han

Habibullah Han (1872, Taşkent, Türkistan - 20 Şubat 1919, Afganistan), 1901-1919 arasında Afganistan emiri. Britanya Hindistanı'yla yakın ilişkiler kurmuş, Afganistan için gerekli çeşitli reformları gerçekleştirmiş ve ülkesini daha ılımlı bir siyasal çizgiye çekmiştir. Abdurrahman Han'ın en büyük oğlu olan Habibullah, Ekim 1901'de babasının ölümü üzerine, hiçbir zorlukla karşılaşmadan tahta çıktı. Tahta çıktığı dönem Britanya İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında Güney Asya'da devam eden nüfuz savaşına denk gelmişti. O sırada Hindistan'daki İngiliz yönetimi Afganistan'ın iç işleriyle yakından ilgileniyordu. Habibullah, Ruslar'ın ülkede çıkardıkları karışıklıkları İngilizler'in desteğiyle önledi. 1905'te İngilizlerle bir dostluk antlaşması imzaladı; Habibullah, yılda 160 bin sterlinlik bir yardım karşılığında, Afganistan'ın dış ilişkilerinde İngilizlerin yol göstericiliğini kabul etti. 1907'de yapılan İngiliz-Rus antlaşması ile, Güney Asya’daki (İran, Afganistan ve Tibet) nüfuz sahaları paylaşıldı, bu antlaşmayla Afganistan toprakları da İngiliz protektora (koruma) alanında kaldı. 1907'de, Hindistan'ı ziyaret etti. Bununla birlikte ülkesinin içişlerinde egemenliği elinde tutmayı başardı. I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle İngilizlere karşı savaşan Osmanlılar lehinde gelişen havaya karşın, savaş boyunca tarafsızlık politikasını sürdürmeyi başardı. 1916'da, Kabil'e gelen bir Türk-Alman heyetini, savaşa girme tehlikesini göz önünde tutarak, ülke dışına çıkardı. Bu arada Afganistan'ı Batı teknolojisine açmaya çalıştı; “Habiba” adıyla anılan bir okul, bir askeri akademi kurdu.1911 yılında,seraj ul akhbar gazetesi Sardar Mahmud Tarzi tarafından ve Emir Habibullah'ın izni ile ve milliyetci,reformcu bir gazete olarak neşredildi.(bk. www.mahmudtarzi.com ve www.mtcf.net) Ülkeye elektrik, otomobil, telefon ve çağdaş sağlık hizmetleri getirdi, yollar yaptırdı ve borularla su getirtti. Babasının koyduğu sert yasaları kaldırdı. Halkı kendisine “Sirac ül-millet ve'ddin” (Halkın ve Dinin Nuru) adını verdi. 1905'te yakın tarihinin ilk ve son istikrar dönemini yaşayan Afganistan'da Habibullah iç barışı sağlayabilmek için babasının ülkeden sürdüğü eski hükümdar ailesi için de af çıkarıp onların geri dönmelerini sağladı. Habibullah'ın savaş karşıtı politikası, İngiliz karşıtı genç kesimler ve modernizasyona karşı çıkan çevreler arasında tepki görmesine neden oldu. 1919'da bir av yolculuğu sırasında öldürüldü. Ölümünden sonra kardeşi Nasrullah Han Jalalabad'da kendini emir ilan etti. Ancak, Habibullah'ın oğlu Aman Ullah, Kabul'de suikastın ertesi günü Jirga tarafından da onaylanarak Emirliğini ilan ederek Afganistan'ı yönetmeye başladı. Nasrullah han bunu kabul etmek istemez ama gelişen şartlar aleyhinedir. Kabill'e çağırılır ve hapsedilir. Dış bağlantılar * Huzuru bilmeyen ülke - Avni Özgürel

Kaynaklar

Vikipedi