1. Çokluk eki - Çoğuk eki (-lar, -ler)
Çokluk eki kelimeler arasında bir ilgi kurmaz. İsmin karşıladığı nesnenin ya da kavramın sayısının birden fazla olduğunu gösterir: ağaç-lar, çocuk-lar, soru-lar, sokak-lar, düşünce-ler, gelen-ler, güzel-ler, öğrenci-ler vb. Özbekler, Türkler, Ruslar; Konyalılar, köylüler gibi boy, millet ve yer adlarından sonra gelen -lar, -ler eki topluluk ve genelleme kavramı verir. Kişi adlarından ve akrabalık bildiren isimlerden sonra getirilen -lar, -ler eki, -gil eki görevinde topluluk ve aile kavramı verir; Bahadırlar, Betüller, Yiğitler; annemler, dayımlar, teyzemler. Tanınmış kişilerin adlarından sonra kullanılan çokluk eki, çokluk kavramıyla birlikte saygı ve benzerlik anlamı da verir; *Fatihler, Mustafa Kemaller, Mimar Sinanlar, Tarık Buğralar. Çokluk ekiyle kurulan ikilemeler de vardır; *dağlar taşlar, eller ellerde, güzeller güzeli, yıllar yılı. Teklik olarak kullanılması gereken kelimeler, bazı deyimlerde çokluk ekiyle kullanıldığında abartma anlamı verir; Dünyalar kadar iş var. Sıcaklar bastırdı. Havalar birdenbire değişti. Ateşler içinde kıvranıyordu.Uyarı
Fiil çekiminde kip eklerinden sonra gelen -lar, -ler eki ise, eylemin kişisini gösteren, fiil çekimi ekidir. (çokluk 3. kişi eki). Çokluk anlamıyla fiil çekimlerinin hepsinde kullanılır; *gelmeliler, sormuyorlar mı, bildiler, dinleyecekler mi, görmüşlerdi.2. Soru eki
Soru eki olan mı, mi, mu, mü isim çekimi eklerinden sonra gelir ve isimleri soru şekline dönüştürür. Edat kaynaklı olan bu ek ünlü uyumlarına uyar ve ister soru anlamı katsın ister katmasın her zaman ayrı yazılır; *Anneniz mi? Bizden mi? Çalışkan mı? Eve mi? Doğru mu? Kitaplarında mı? Türk mü?; Geldi mi gelmedi mi bilmem. Filme daldı mı her şeyi unutur. Soru eki, zaman zaman soru anlamı dışında anlamlar da katar. Böyle anlatımlarda soru işareti kullanılmaz. *İş bitti mi giderim. (zaman) - Tatlı mı tatlı. (pekiştirme, abartma) * Param oldu mu araba alacağım. (şart) *Sen de mi Brütüs?! (soruyla birlikte şaşkınlık)3. İyelik ekleri
İyelik (sahiplik) ekleri, isimlerin karşıladığı nesnelerin bir kişiye veya nesneye ait olduğunu gösteren eklerdir. İsimden sonra gelen iyelik eki, o ismin veya nesnenin sahibinin kim ya da ne olduğunu gösterir. "(benim)" öğrencim örneğinde özel bir anlam vurgulanmak istenmiyorsa benim sözünü kullanmaya gerek yoktur. Çünkü öğrencim kelimesinin sonundaki teklik 1. kişi iyelik eki (-m), öğrencinin kimin öğrencisi olduğunu belirtmektedir. Teklik 3. kişi iyelik eki, tabloda da görüldüğü gibi ünsüzle biten kelimelerde –ı (-i, -u, -ü); ünlüyle biten kelimelerde -sı -si, -su, -sü şeklindedir. Su (sub >suv > su) ve ne kelimelerinin iyelik çekimi biraz farklıdır;su-y-u-m | ne-y-i-m |
su-y-u-n | ne-y-i-n |
su-y-u | ne-y-i |
su-y-u-muz | ne-y-i-miz |
su-y-u-nuz | ne-y-i-niz |
su-ları | ne-leri |