Türkçe Bilgi: Kıbrıs Türkçesi

} Kuzey Kıbrıs,
} Birleşik Krallık,
} Kıbrıs Cumhuriyeti |kişi sayısı= 250bin - 400bin " Ethnologue report for Cyprus" |sıra= |dil ailesi=Altay Dil Ailesi - Türkí Diller :- Oğuz Grubu ::- Türkçe :::- Kıbrıs Türkçesi |resmi=- |kurum=- |alfabe=- |iso1=|iso2 |wikidili= }} Kıbrıs'ta, daha ziyade yerli Kıbrıslı Türklerin konuştuğu, Türkçe'nin bir şivesi veya Türkiye Türkçesi'nin Kıbrıs ağzı. Türkiye'nin Taşeli yöresi ağzıyla ( Alanya -Anamur - Aydıncık ) benzerlik gösterir. Yazı dilinde kullanılmamaktadır. Kullananlar olsa bile sistematik yapısı oluşturulmadığı için kişiden kişiye ve bölgeden bölgeye değişiklikler gösterebilmektedir. Örneğin Baf yöresi, Karpaz yöresi gibi bölgesel söyleyişlerde farklılıklar olabilmektedir. Dilbilgisi yapısında ve kelimelerin telaffuzunda sanıldığı gibi İngilizce'den değil, Rumca'dan çok etkilendiği belirgin olarak görülmektedir. Dilbilgisinde, devrik cümle yapısı ve özellikle soru cümlelerinin cümle sonundaki ses tonu vurgusuyla yapılması Rumca (Yunanca)'da olduğu gibidir. Telaffuzda ise Türkiye Türkçesi'ndeki Arapça kökenli uzatma sesleri kullanılmaz, kelimeler düz okunur. SeslerTürkiye Türkçesi'nden Farklar Türkiye Türkçesinde kullanılan bazı sesler Kıbrıs Türkçesi'nde değişime uğramıştır. Ama bu değişiklikler her durumda olmaz, istisnai durumlarda olur. Şu sessizlerde karşılıklı değişimler görülebilmektedir:

:*** ta†”d , ka†”g ::

:*** ba†”p , sa†”z ::

:*** ç a†” ş ::

:*** n a†” í± (ng) ::

Dil BilgisiOlumlu Cümle Olumlu cümlelerde bazı zaman kipleri farkları dışında Türkiye türçesinden pek fark yoktur. Devrik cümleler kullanılabilir. Ayrıca şimdiki zaman kipi yerine sıkça geniş zaman kipi kullanılır. ::Napaí± (ne yaparsın)? Gazedda okurum. ( Gazete okuyorum.) ::Nerden gelií± ? Evden gelirim. ::Bakarım bakarım ama göremem hiş bişey. (Bakıyorum, bakıyorum ama hiç bir şey göremiyorum) ::Başım ağrır (ağrıyor), yatırım (yatıyorum).

Soru cümlesi

Kıbrıs Türkçesinde soru ekleri (-mı, -mi, vs) kullanılmayıp genelde vurgu ile soru yapılmakdatır. Soru cümlelerinin sonundaki n sesi í± (ng) olarak söylenir. Devrik cümleler yine kullanılabilir. Vurgulu soru cümleleri yazı dilinde ifade edilememektedir. ::Yemek yeyceí±? (yemek yiyecek(mi)sin?) ::Dün geldií± ? ( Dün (mü ) geldin?) ::Hastasıí± ? ( Hasta (mı)sın?) ::Gidebileceí±? (Gidebilecek (mi)sin?) ::Gelií± yoksa gideí±? ( Geliyor(mu)sun yoksa gidiyor(mu)sun?)

kendi (dönüşlülük zamiri)

Bu zamir Kıbrıs Türkçesinde sıklıkla kullanılan bir zamir olup cansız nesneler için de kullanılmaktadır. Kendi kelimesi 3. Tekil şahsı işaret ediyorsa genni , geni veya sadece ge şeklinde, diğer şahıslarda gendi şeklinde okunur okunur. ::Napdıí± genni? Düşürddüm, gırdım. (Ne yaptın kendisini (onu)? Düşürdüm, kırdım) ::Al geni da gel. (Al kendisini (onu) de gel.) ::Ma kiminan gonuşuí±? (Kimle konuşuyorsun?) Gendi gendiminan. (Kendi kendimle)

-iken Bağ fiili

-iken bağ fiili genellikle "ikan" şeklinde okunur. Kelimenin yapısına göre "ikan" ( iskan kelimesindeki kan kelimesinde olduğu gibi )şeklinde de okunabilir. Bazen †“i sesi okunmayabilir. ::Giderikan (giderken) , yaparıkan( yapıyorken), bakarıkan( bakıyorken) ::Geçerikan seni gördüm . ( Geçiyorken seni gördüm) ::Sen uyurkan geldi. ( Sen uyuyorken geldi)

ile Edatı

Bu bağlaç genellikle '"-ınan"' , '"-inan"' şeklinde kullanılır. ::Neyinan geldií±? Arabaynan geldim. (Neyle geldin? Arabayla geldim) ::Çocuğuynan beraber öldü. (Çoğuyla beraber öldü) ::Güçüğükan kediynan, köpeynan oynardıí±. (Küçükken kediyle, köpekle oynardın)

Küçültme ekleri

Kıbrıs Türkçesinde -cık , -cik gibi küçültme ekleri oldukça sık kullanılılır. Bu tip küçültme ekleri Yunanca'da da çok kullanılmaktadır. Kullanım olarak Kıbrıs Türkçesine Rumcadan geçmiş olabilir. Kedicik, evcik, arabacık, okulcuk vs ::Esgiden köpeciğimiz vardı.

-de Bağlacı

-de bağlacı -da şeklinde kullanlır. ::Hem beni hem da gendií±i yakdıí±.( Hem beni hem de kendini yaktın) ::Annemlere da gideceí±? ( Annemlere de gidecek misin?) ::Geldi da geri giddiler. Kelime Dağarcığı Kıbrıs Türkçesinde Rumca kelimeler oldukça fazladır. Ve bu kelimeler günlük konuşmada sıkça kullanılır. Bunu yanısıra eski Türkçe kelimeler de kullanılmaktadır. *Alizavra (rum.) : Kertenkele *Bandabulya (rum.) : Pazar, kapalı Pazar *Baí±go (ita.) : Mutfak tezgahı *Böğün : Bugün *Bavuri (rum.) : Bidon *Bandofla (rum.) : Terlik *Barya (rum.) : Dost, arkadaş gurubu *Bas (ing.) : Otobüs *Bulli (rum.) : Tavuk *Cira (rum.) : (Rum)Kadın *Ekşi(tur.) : Limon *Fica (rum.) : Deniz yosunu *Gabira (rum) : Kızartılmış ekmek dilimi *Gabbella (rum.) : Şapka *Garavulli (rum.) : Salyangoz *Gatsot : Cimri *Guli : Köpek yavrusu *Lamarina (rum) : Sac *Lenger (fars.) : Kova *Mısmıl (tur.) : Sağlam *Mop (ing.) : Paspas *Penna (rum.) : Tükenmez kalem *Potin : Ayakkabı *Pünez (fr.) : Raptiye *Pirilli (rum.) : Camdan misket *Pasadembo (isp.) : Kabak çekirdeği *Seki (tur.) : Basamak *Sakgo (İt.) : Ceket *Solina (rum.) : Demir boru, su borusu *Şafk (ar.) : Işık *Tomofil : Araba, otomobil *Yiro (rum.) : Dönmek, tur atmak *Zibil (aze.) : Çöp *Zip (ing.) : Fermuar Referanslar

Kaynaklar

Vikipedi

Kıbrıs Türkçesi

Soru cümlesi

kendi (dönüşlülük zamiri)

-iken Bağ fiili

ile Edatı

Küçültme ekleri

-de Bağlacı

Kaynaklar

Kıbrıs Türkleri

Türkiye Türkçesi ağızları

Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı

Kıbrıs Cumhuriyeti Bayrağı

Kıbrıs

Kıbrıs Cumhuriyeti

Eski Anadolu Türkçesi

Kıbrıs Rumları

Kıbrıs Türkçesi

Kıbrıs Türkçesi Hakkında Detaylı Bilgi

Soru cümlesi

kendi (dönüşlülük zamiri)

-iken Bağ fiili

ile Edatı

Küçültme ekleri

-de Bağlacı

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Kıbrıs Türkleri

Türkiye Türkçesi ağızları

Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı

Kıbrıs Cumhuriyeti Bayrağı

Kıbrıs

Kıbrıs Cumhuriyeti

Eski Anadolu Türkçesi

Kıbrıs Rumları