Miguel Servet (29 Eylül, 1511 – 27 Ekim, 1553), (Michael Servetus veya, asıl hali olan İspanyolca Serveto) teolog, doktor ve hümanisttir. Birçok bilim dalı ile ilgilenmiştir bunlar: astronomi ve meteoroloji; coğrafya, hukuk, İncil üzerine çalışmalar, matematik, anatomi ve hekimliktir. Tarihte çalıştığı bu konulardan, özellikle hekimlik ve teoloji konusunda bilinmektedir.
Erken yaşamı ve eğitimi
Miguel Servet Villanueva de Sijena, Huesca, İspanya`da 1511`de (muhtemelen 29 Eylül`de) doğmuştur fakat kesin bir kayıt yoktur. Bazı kaynaklar Servet`in 1509`da doğduğu iddialarından dolayı daha erken tarihler vermektedir. Baba tarafından ataları Aragonya Pireneleri`nde bulunan ``Serveto`` isimli mezradan gelmektedirler, ailenin soyismi de buradan gelmektedir. Anne tarafı ise Monzón bölgesinden gelen Yahudi dininden dönme bir soydan gelmektedir. 1524`de, yakındaki Sijena kraliyet manastırında noter olan babası Antonio Servet (diğer ismiyle ``Reví©s``, "anagramı") genç Miguel`i yüksekokula göndermiştir, büyük ihtimalle Lí©rida`da bulunan Zaragoza Üniversitesi. Servet`in iki erkek kardeşi vardır, bir tanesi babası gibi noter olmuştur ve diğeri Katolik rahibi olmuştur. Servet diller konusunda yetenekliydi, Latince, Yunanca ve İbranice eğitimi görmüştür. Onbeş yaşında, Miguel Juan de Quintana isimli bir Fransiskan frerinin hizmetine girmiştir, ve Kitabı Mukaddes`in tümünü zamanında bulunan el yazmalarından asıl dillerinde okumuştur. Daha sonra 1526`da Toulouse Üniversitesi`ne hukuk eğitimi almak için gitmiştir. Orada Protestan öğrencilerle gizli toplantılar yapması ve aktiviteler düzenlemesi konusunda şüpheli durumuna düşmüştür.1529`da Servet, o tarihlerde imparatorluk maiyetinde V. Charles`ın günah çıkartan papazı olan Quintana ile Almanya ve İtalya`ya gitmiştir. Ekim 1530`da Basel`da Johannes Oecolampadius`u ziyaret etmiştir, orada yaklaşık on ay kalmıştır ve muhtemelen hataları bulunan yerel matbaada onu desteklemiştir. Bu tarihlerde çoktan inançlarını yaymaya başlamıştı. Mayıs 1531`de Strasbourg`da Martin Bucer ve Fabricius Capito ile tanışmıştır. İki ay sonra Temmuz`da, ``De trinitatis erroribus`` ("Teslisin Hataları Üzerine") kitabını yayımlamıştır. Sonraki yıl ``Dialogorum de Trinitate`` ("Telhis Üzerine Diyaloglar") (1532) ve ``De Iustitia Regni Christi`` ("İsa`nın Devrinin Adaleti") kitaplarını yayımlamıştır.
Servet teslisin Kitabı Mukaddes`in öğretilerindeki gibi olmadığı ve (Yunan) felsefecilerin yanıltıcı öğretilerinden oluştuğunu düşünmektedir. Yazmış olduğu bu kitaplarında bu fikrini anlatan bir teoloji kurmuştur. Kendisini eski kilise pederlerinin sade ve güvenilir gospellerine dönüşte bir yol gösterici olarak görmüştür. Kısmen teslisçi dogmanın çıkartılmasıyla Hristiyanlığın Museviliğe ve Müslümanlığa daha cazip geleceğini ummuştur.
Servet Tanrı`nın alameti olan ve farklı ilahi bir kişi olmayan ilahi Logos`un, Tanrı`nın ruhunun Bakir Meryem`in rahmine geldiği zaman bir insanda, İsa, birleştiğini iddia etmiştir. Sadece gebe kalma anından sonra, Oğul gerçekten üretilmişti. Bundan dolayı, Oğul ezeli ve ebedi değildi, fakat sadece oluştuğu Logos`tan ibaretti. Bu nedenle, Servet her zaman İsa`nın "ezeli ve ebedi Tanrı`nın Oğlu" olduğunu reddetmiştir, fakat basitçe "ezeli ve ebedi Tanrı`nın Oğlu" olarak tanımlamıştır. Bu teoleoji, her ne kadar tamamen özgün olsa bile, sıklıkla eski Hristiyanlık dalaletleri olan Adoptionizm, Sabellianizm veya Modalizm ile karşılaştırılmıştır. Katolikler ve Protestanlar ve benzer gruplardan gelen şiddetli baskılar nedeniyle, Servet ikinci kitabındaki, ``Dialogues``, bu ifadesini değiştirerek Logos`u İsa`nın bitişiği yapmıştır. Bu onu İznik konsülü-öncesi görüşe özdeş hale getirmiştir, fakat hala dalaleti nedeniyle suçlanmaktadır çünkü teslis dogmasını ve üç ilahi kişinin bir Tanrı`da birleşmesini ısrarla reddetmektedir.
``Michel de Villeneuve`` ("Villanuevalu Miguel" anlamında) takma adını, bu çalışmaları nedeniyle Kilise`den zulüm görmemek için aldı. 1533`de Paris`te Calvi Koleji`nde çalıştı. Bir aradan sonra, 1536`da Paris`e hekimlik konusunda çalışmak için dönmüştür. Paris`te öğretmenleri arasında Sylvius, Fernel ve Guinter bulunmaktadır. Öğretmenleri Miguel`i Vesalius ile birlekte teşrih konusunda en yetenekli yardımcıları olarak tanımlamışlardır.
Kariyeri
Hekimlik konusundaki çalışmalarının ardından hekimlik konusunda uygulama yapmaya başlamıştır. Vienne başpiskoposu Palmier`in kişisel doktoru olmuştur ve ayrıca Dauphiní© vali vekili Guy de Maugiron`un da doktorluğu yapmıştır. Lyon yakınlarında onbeş yıl boyunca hekimlik yaparken, bir taraftan da Batlamyus`un Coğrafyası ile ilgili iki çalışma yayımlamıştır. Servet Batlamyus ile ilgili ilk basımını ve kendi Kitabı Mukaddes basımını koruyucusu Hugues de la Porte`ye ithaf etmiştir, ve Batlamyus`un Coğrafyası`nın ikinci basımını diğer koruyucusu Başpiskopos Palmier`e ithaf etmiştir. Lyon`da iken Symphorien Champier isimli bir hümanist hekim Servet`in koruyucusuydu ve Servet`in burada farmakolojik cihazlar ile ilgili yazdıkları Champier`i Leonard Fuchs`a karşı korumak içindi.Düzeltmen olarak çalışırken, bir taraftan da hekimlik ve farmakoloji ile ilgili birkaç kitap yayımlamıştır. 1553`de antitrinitaryan görüşlerle ilgili ``Christianismi Restitutio`` isimli dini bir kitap yayımlamıştır. Yıllar önce bir kopyasını John Calvin`e, ikisi arasında yazışma başlatmak için yollamıştır. Bu yazışmalarda Servet "Michel de Villeneuve" takma adını kullanmıştır. Calvin Servet`e, "Senden ne nefret ediyorum ne de seni küçümsüyorum; ne de sana eziyet etmek istiyorum; fakat senin sağlam bir öğretiyi büyük küstahlıkla aşağıladığını gözlemlediğim için, bir demir kadar sert olacağım" şeklinde cevap vermiştir. Zamanla mektuplaşmaları Calvin sonlandırana kadar daha falza hararetlenmiştir.Downton, ``An Examination of the Nature of Authority``, Chapter 3 [1] Calvin arkadaşı William Farel`e 13 Şubat 1546`da yazarken şu şekilde ifade etmiştir: "si venerit, modo valeat mea autoritas, vivum exire nunquam patiar" ("Şayet buraya gelirse, şayet benim otoritemin bir anlamı varsa, onun canlı ayrılmasına asla izin vermeyeceğim").
Hapsedilmesi ve idamı
16 Şubat 1553`de Servet Vienne`de iken, Cenevre`de yaşayan zengin bir tüccar ve Calvin`in çok iyi arkadaşı olan Guillaume Trie tarafından, Lyon`da yaşayan Antoine Arneys isimli kuzenine yollanan mektupta kafir olarak suçlanmıştır.Bainton, ``Hunted Heretic``, p. 103. Fransız Engizisyonu adına Matthieu Ory, Servetus ve ``Christianismi Restitutio`` kitabının yayımcısı Arnollet sorgulanmışlardır fakat tüm suçları inkar ederek kanıt yetersizliğinden serbest bırakılmışlardır. Ory Antoine Arneys`den Guillaume Trie`ye daha fazla kanıt belirtmesi için yazmasını istemiştir.26 Mart 1553`de Servet`ten Calvin`e giden kitap ve mektuplar Guillaume Trie tarafından Lyon`a yollanmıştır.
4 Nisan 1553`de Servet Roma Katolik yetkilileri tarafından tutuklanmıştır ve Vienne`de hapsedilmiştir. 7 Nisan 1553`de hapisten kaçmıştır. 17 Haziran 1553`de Fransız Engizisyonu tarafından dalalet suçundan mahkum edilmiştir. Mahkumiyeti Jehan Calvin tarafından gönderilen 17 mektup ve Cenevre`deki vaiz sayesinde gerçekleşmiştir ve kitapları ile birlikte yakılmaya mahkum edilmiştir. Heykeli ve kitapları yokluğunda yakılmıştır.
İtalya`ya kaçma niyetinde olan Servet, Calvin ve reformcularının suçlandığı Cenevre`de durmuştur. 13 Ağustos 1553`de Cenevre`de Calvin tarafından yürütülen bir vaaza katılmıştır. Ayinin hemen sonrasında tanınmış ve yakalanmıştır ``The Heretics``, sayfa. 326. ve tekrar hapsedilmiş ve tüm malına el koyulmuştur.
Calvin o tarihlerde Cenevre`de zayıflayan gücünü korumak için mücadele veriyordu. Calvin`in hassas sağlığı ve devlete olan faydalılığı Servet`e kişisel olarak karşı olduğunu belli etmiyordu.[2] Ayrıca Calvin`in rakipleri Servet`i Cenevre Reformcuları`nın teokratik hükümetine karşı saldırmak için bahane olarak kullanmışlardır. Servet`in davasının kışkırtıcısı olmak, Calvin için bir çeşit itibar sorunu haline gelmiştir. "Servet`in mahkumiyeti için elindeki tüm gücünü kullanmıştı" (``The Heretics``, sayfa 326.) Ancak Nicholas de la Fontaine Servet`in davasında ve yapılan suçlamalarda daha aktif rol oynamıştır.
Miguel Servet duruşmasında Nontrinitarianizmi yaymak ve vaizliğini yapmak ve paedobaptizm-karşıtı (yeni doğan vaftizi) olmakla suçlanmıştır.``Hunted Heretic``, sayfa 141. Miguel Servet paedobaptizmi, "Şeytanın icadı, tüm Hristiyanlığın yıkımı için şeytani yalancılık" olarak tanımlamıştır.Hugh Young Reyburn, ``John Calvin: His Life, Letters, and Work``, London, New York, Hodder and Stoughton, 1914. sayfa 175 Nedeni ne olursa olsun, öfke veya kötü davranma doğru mu?, yaygın Hristiyan geleneklerini "şeytani" olarak adlandırması müttefikler edinmesini zora sokmuştur. Yine de Sebastian Castellio idama mahkum etmiştir ve tüm olaylar nedeniyle Calvin`in sert eleştirmeni olmuştur.
Davada Procureur General, kulağa tuhaf gelen araştırma biçiminde suçlamalarda bulunmuştur. En tuhaf olanlardan bir tanesi, "acaba evlenmiş mi, şayet evlenmedim diye cevap verirse, neden diye sorulmalı, yaşı dikkate alındığında, kendini evlenmemek için çok iyi tutmuş." Bu zina ile ilgili suçlamaya Servet, fıtığın onu çok önceden bu biçim günahı yapamaz hale getirdiğini söylemiştir. Daha saldırgan diğer bir soru ise: "öğretisinin zararlı olduğunu bilmiyor mu, Yahudileri ve Türkleri sevdiği göz önüne alındığında, ve şayet Hristiyan kiliselerinin tuttuğu öğretiyi ve dini çürütmek ve yalanlamak için Kuran ve insanların din konularında sakınmaları gerektiği diğer saygısızlığı bozan kitaplarla üzerine çalışmamışsa, Aziz Paul`ün öğretisine karşı"
Calvin Servet`in "iğrenç küfürleri" nedeniyle ölümü hakettiğini düşünüyor olmasına rağmen, yine de merhamete eğimli olması nedeniyle ateşle olacağını düşünmüyordu.Owen, Robert Dale, ``The debatable Land Between this World and the Next``, New York, G.W. Carleton & Co.; [3] 1872, sayfa 69, notlar. Calvin bu duygularını Farel`e Servet`in yakalanışından yaklaşık bir hafta sonra yazdığı mektup ile dile getirmiştir, aynı mektupta Servet ile arasında olan bir değiş tokuştan bahsetmiştir. Calvin şu şekilde yazmıştır:
a€¦Servet`in tanınmasından sonra, tutuklanacağını düşünmüştüm. Dostum Nicolas onu ölüm cezasına çarptırdı, lex talionisde güvenlik ayarladı. Takip eden gün kırk yazılı suçlama ile kanıt ileri sürdü. İlk başta onlardan kaçınmaya çalıştı. Bundan dolayı biz çağrıldık. Hayasızca bana hakaret etti, sanki iğrenç birşeymişim gibi gözünü dikip baktı. Ona hakettiği gibi cevap verdima€¦adamın küstahlığı nedeniyle hiçbir şey söylemedim; fakat bu onun deliliğiydi, ilahiliğe şeytanın sahip olduğunu utanmadan söylüyordu; evet birçok tanrı birey olarak kötü olabilir, mademki tanrı ile büyük ölçüde odun ve taş gibi eşyalarla iletişime geçilebiliyor. Artık onun için ölüm cezasının geldiğine inanıyorum; fakat cezanın acısız olmasını arzu ediyorum.Calvin to William Farel, Aug. 20, 1553, Bonnet, Jules,(1820-1892) ``Letters of John Calvin``, Carlisle, Penn: Banner of Truth Trust, 1980, pp. 158-159. ISBN 0851513239.
Servet`in Cenevre vatandaşı olmaması nedeniyle ve yasal olarak en kötü ihtimalle sürgüne gönderilebileceği için, diğer İsviçre kantonlarıyla (Zürih, Bern, Basel, Schaffhausen) görüştüler, bunlar evrensel olarak mahkumiyetini ve idamını isteyenlerdi.``The History & Character of Calvinism``, p. 175 Protestan dünyasında Basel bu kitabın satışını yasaklamıştır. Martin Luther yazımını ağır terimlerle ayıplamıştır. Servet ve Philip Melanchthon`un tamamen karşıt fikirleri vardı. Çoğu Protestan Reformcu Servet`i tehlikeli bir köktenci olarak görmekteydi ve dini özgürlük fikri henüz yoktu. Katolik dünyası da onu ölüme mahkum etmişti. Libertinler olarak adlandırılan idamı fikrine karşı çıkanlar, Hristiyanlık dünyasının öfkesini üzerlerine çekmişlerdi. 24 Ekim`de Servet teslise ve yeni doğan vaftizine karşı çıktığı için yakılarak ölüm cezasına çarptırılmıştır. Calvin`in William Farel`e 8 Eylül 1553`de yazdığı mektupla Servet`in ateş yerine kılıçla infaz edilmesi isteğine, Farel aşırı müsamahası nedeniyle onu azarlayarak cevap vermiştir.``The History & Character of Calvinism``, p. 176 ``27 Ekim`` 1553`de Miguel Servet Cenevre`nin hemen dışındaki bir kazıkta yakılmıştır. Söylenti olarak, Engizisyoncularına: "Ben yanacağım, fakat bu sadece bir olay. Tartışmamıza ebediyette devam edeceğiz" dediği söylenmektedir. Tarihçiler son kelimelerini: "İsa, Ebedi ve Ezeli Tanrı`nın Oğlu, bana merhamet et" şeklinde kaydetmişlerdir.
Calvin hiçbir zaman Servet`in ölümün ile ilgili ilişkisinden dolayı vicdan azabı çektiğini belli etmemiştir. Yaşamının sonlarına doğru, Marquis de Poët`e yazdığı bir mektupta: "Onur, şeref ve zenginlik senin gayretlerinin ödülü olmalı; fakat tüm bunların üstünde bize karşı ayaklanmalarına sebep olan aşağılıkların ülkesinden kurtulmakta başarısız olma. Bu canavarlar yok edilmeli, İspanyol Miguel Servet`i yok ettiğim gibi." Calvin to the Marquis de Poët, high chamberlain to the King of Navarre and governor of the city of Montí©limar at Crest, September 30, 1561 - Jules Bonnet, ``Lettres de Jean Calvin``, (Lettres Francaises - French Letters), 2 vols., vol. 2 (Tome Second) , Paris, Librairie De. Ch. Meyrueis et Compagnie, 1854, p. 594. Cf. ``The Works of Voltaire``:``A Contemporary Version with Notes``, 42 vols., Vol. XXVII, Akron, Ohio, The Werner Co., 1904 [4], sayfa. 89. Fransızca metin: "Un jour honeur, gloire et richesses saront ds rí©compense de tant de peines. Surtout ne faites faute de deffaire le pays de ces zellí©s faquins qui exortant les peuples par leurs discours í se bander contra nous, noircissent noste conduitte, et veulent faire passer pour resverie nostra croyance. Pareils monstres doivent estre í©touffí©s, comme je fis icy en l`exí©cution de Michel Servet, Espagnol."
Çağdaş ilişkisi
Teslisi reddinden ve dalalet nedeniyle yakılarak infaz edilmesi nedeniyle, Servet ilk Üniteryen şehit kabul edilmektedir. Ancak fikirleri Üniteryenler ve Universalistlerin birleşmesi ve odaklarını değiştirmeleri sonucu oluşan çağdaş Üniteryen Universalizm ile ilgili değildir. Bir kaç bilgin Sabellianizm veya Arianizm ile daha çok ortak noktası olduğu veya kendisine has bir teolojisi olduğu konusunda ısrarcı olmaktadırlar. Bununla birlikte Amerika Birleşik Devletleri`ndeki Üniteryen Universalizm kiliseleri ve toplulukları onun ardından isimlendirilmişlerdir.Her ne kadar zamanında bazı sebeplerden geniş çapta benimsenmese de, Servet küçük dolaşımı tanımlamış olan ilk Avrupalıdır. Bunun bir nedeni tanımın hekimlik ile ilgili bir kitap yerine teolojik bir eserde, ``Christianismi Restitutio``, yer almasıydı. Ek olarak kitaplarının kopyalarının birçoğu 1553`de yayımlanmasından kısa bir süre sonra yakılmıştı. Üç kopyası kalmıştır, fakat bunlar onyıllarca sakı kalmışlardır. William Harvey`in 1616`daki teşrihlerine kadar, küçük dolaşım sisteminin yapısı hekimler tarafından geniş çapta benimsenmemişti. 1984`de bir Zaragoza halk hastanesi adını Josí© Antonio`dan Miguel Servet`e çevirmiştir. Şu anda üniversite hastanesidir.
Ek okuma
- Jean Calvin, `` Defensio orthodoxae fidei de sacra Trinitate contra prodigiosos errores Michaelis Serveti...,`` (Defense of Orthodox Faith against the Prodigious Errors of the Spaniard Michael Servetus...), Cenevre, 1554. [5] Burada tanımlanmıştır [6][7]
- ``Hunted Heretic: The Life and Death of Michael Servetus 1511-1553`` Roland H. Bainton tarafından. íngel Alcalá tarafından yazılmış giriş ile Peter Hughes tarafından gözden geçirilmiş baskı. ISBN 0-9725017-3-8 [8]
- ``Out of the Flames : The Remarkable Story of a Fearless Scholar, a Fatal Heresy, and One of the Rarest Books in the World`` Lawrence Goldstone ve Nancy Goldstone tarafından. ISBN 0-7679-0837-6.
- ``The Heretics: Heresy Through the Ages`` by Walter Nigg. Alfred A. Knopf, Inc., 1962. (Yeniden basım[9] Dorset Press, 1990. ISBN 0-88029-455-8)
- ``The History and Character of Calvinism`` John T. McNeill taafından, New York: Oxford University Press, 1954. ISBN 0-19-500743-3.
- Bonnet, Jules,(1820-1892) ``Letters of John Calvin``, Carlisle, Penn: The Banner of Truth Trust, 1980. ISBN 0-85151-323-9. [10]
- Kütüphanede bulun WorldCat`den. Calvin`in yedi mektubu, çeşitli tartışma planları ve Servet`le olan alış verişleri. Ayrıca son isteği ve vasiyetnamesi(25 Nisan, 1564).
- ``The Man from Mars: His Morals, Politics and Religion`` William Simpson tarafından, San Francisco, E.D. Beattle , 1900. Servet`in Cenevre`de hapishaneden yazdığı mektuplarından alıntılar (1553), sayfalar 30-31. - Google Kitapları
Notlar
Kaynaklar
- }
Linkler
- Miguel Servet Evi ve Açıklama Merkezi - Görsel Tur
- Miguel Servet Enstitüsü
- Servetus Uluslararası Topluluğu
- Miguel Servet , Üniteryen ve Universalit sözlüğünden biyografisi
- Calvin`in Servet`e karşı olan hareketleri
- Külleri John Calvin`e karşı geliyor
- Üç Hristiyanlık: Calvin, Servetus, Swedenborg
- Servet`e karşı olan şikayetlerle ilgili Hanover metni
- Cenevre`de Servet`ten bahseden Calvin ile ilgili bilgiler
- Calvin ile ilgili PDF dosyası
- Protestan Engizisyonu Dave Armstrong tarafından
- SERVETUS: YAŞAMI. FİKİRLERİ, MAHKUMİYETİ, VE İNFAZI.[11]Philip Schaff.History of the Christian Church, Cilt.8,bölüm 16.
- Thomas Jefferson: William Short`a mektup, 13 Nisan, 1820 - Calvin ve Servet`ten bahsediyor.