coğrafya
Türkçe coğrafya kelimesinin İngilizce karşılığı.n. geography
* Birincisi bir yere eşsiz bir karakter kazandıran, yeryüzü üzerindeki özelliklerin dağılımıdır (örneğin dağlar, ırmaklar, denizler vb.).
* İkincisi, bazı şeylerin oldukları yerlerde ve zamanda neden ve nasıl meydana geldiğini anlamaktır (örneğin yanardağlar gibi).
* Üçüncüsü, meydana gelen olayların, diğer olaylarla ilgisi ve bağlantısıdır (örneğin yağmur ormanlarının tahribi).
* Sonuncusu, coğrafyanın haritalar ile bilgilerin ve düşüncelerin iletişimini sağlamasıdır.
Bu dört özellik birbiri ile çok çeşitli yollardan etkileşim içindedir. Bunlardan ilk üçü coğrafyanın dayanak ilkeleridir. Sonuncusu ise coğrafi araştırmalar sonucu elde edilen bilgilerin söylenişidir.Coğrafyanın bu değişik yönleri arasındaki etkileşim, onu tanımlama amaçlı olarak kesin çizgilerle bölünmesini zorlaştırır. Coğrafi beceriler, yerler , fiziki, beşeri ve çevre coğrafyası biçiminde bir bölümleme, bunlardan bir veya iki alanın coğrafya eğitiminin çeşitli basamaklarında yer alması; öğrencinin çeşitli alanlar arasındaki ilişkiyi anlamasının engellenmesi şeklinde bir sonuç doğurabilir.
Coğrafya, bazı yeteneklerin gelişimini ve kavramların anlaşılmasını içerir. Bu kavram ve yetenekler ise fiziki çevre (ortam), beşeri çevre ve bunlar arasındaki ilişki ile ilgilidir.
Coğrafya'nın tarihi
Diğer bütün bilimler gibi coğrafya'da gereklilik sebebiyle ortaya çıkmıştır.Eski çağlarda Mısır uygarlığında verimli toprakların nerede olduğu ve nasıl kullanılacağı gibi konular ayrıca her yıl gerçekleşen sellerin sonuçlarını bulmak ve zararlarını en aza indirmek için coğrafyayı kullanmışlardır.Dönemin göçebe toplulukları ise su kaynaklarını, yerleşecekleri yerleri ve yolları bulabilmek için kolay haritalar yapmışlardır.Eski Yunanlılar ise verimli alanların kıtlığından dolayı denizcilikle ilgilenmiş ve bu alanda coğrafyayı geliştirmişlerdir.Miletoslu Hekataios'un İÖ 500'de yazdığı kitabın ilk coğrafya yapıtı olduğu varsayılır.Ayrıca Klaudios Ptolemaios'un "Geographike hyphege-sis" kitabında harita yapım yöntemlerinden bahsetmiş ve bu alanda coğrafyaya büyük katkıda bulunmuştur. Eratosthenes, Surlu Marinus ve Ptolemaios da bugün kullandığımız paraleller ve meridyenlerden oluşan düzenin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.
Karakteristik olarak yayılmacı olan Roma İmparatorluğu döneminde coğrafya daha çok askeri amaçlar için kullanıldı ve geliştirildi. Coğrafi şartların savaş üzerindeki etkileri bağlamında yer ve hava incelemelerinde bulundular ayrıca haritacılıkta askeri alanda geliştirildi
İslam dünyasında ise Havkal'ın 10. yüzyılda yazdığı "el-Mesalik ve'l-Memalik" (Yollar ve Ülkeler), 9. yüzyılda Belhi'nin yazdığı "Suverü-l-Ekalim" (İklim Türleri), 10. yüzyılda Mesudi'nin yazdığı "el-Müru-çü'z-Zeheb" (Altın Çayırlar) ve 14. yüzyılda İbn Battuta'nın yazdığı "Tuhfetü'n-Nuzzarfi Garaibi'l-Emsar" adlı yapıtlar öne çıkmaktadır.Ayrıca İslam dünyası tarafından geliştirilen 360 dereceli düzen haritacılıkta hala kullanılmaktadır.
Pusulanın Avrupa'ya geçmesi sonucunda uzak diyarlara yolculuklar başladı ve yeryüzü hakkında daha geniş bilgiler edinildi. Kristof Kolomb, Vasco da Gama, Amerigo Vespucci, Cabot ve Macellan keşifleriyle haritalar zenginleşti.Anversli Abraham Ortelius 1570'te ilk yeryüzü atlasını yaptı.
1700'lü yıllardan sonra coğrafya yöntem ve biçim olarak daha bilimselleşti. Teleskop ve kronometrenin (süreölçer) bulunuşuyla coğrafi bilgilerin güvenilirliği ve hesapların kolaylığı sağlandı.
1800'lü yıllarda ise coğrafya doğabilimci Alexander von Humboldt Alman bilim adamı ile tarihçi Carl Ritter tarafından akademide ders olarak verilmeye başlandı.Humboldt'un "Cosmos" (Evren), Ritter'in "de Die Erdkunde" (Coğrafya) adlı yapıtlarında coğrafya bilgisini düzenli biçimde düzenlemeye çalışarak modern coğrafyanın dayanaklarını attılar.
A. von Humboldt fiziki coğrafyanın C. Ritter ise beşeri coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilir.
Coğrafya ve diğer bilim dalları ile ilişkisi
Coğrafya yüzyıllarca haritacılık ve keşiflerle bir arada ele alındı. Bugün haritacılık hala coğrafya için büyük önem taşımasına karşın, ayrı bir disiplin oluşturur. Coğrafi keşiflerse artık sona ermiş, yeryüzünde bulunacak yer kalmamıştır. Günümüzde coğrafyanın yararlandığı başlıca yöntemler karmaşık istatistiksel çözümlemeler, matematiksel modeller, uydular ve elektronik aygıtlar aracılığıyla toplanan bilgilerin bilgisayarla değerlendirilip karşılaştınlması, nüfus sayımlan, sosyal araştırmalar, alan ve arşiv çalışmalarıdır.Coğrafya'nın dalları
Coğrafya kendi içinde, Fiziki Coğrafya, Beşeri Coğrafya ve Ekonomik Coğrafya ve Bölgesel Coğrafya olmak üzere üç büyük dala ayrılır. Bu üç ana dal ise kendi içerisinde çeşitli alt dallara ayrılmaktadır. Bunlar;FİZİKİ COĞRAFYA
- Jeomorfoloji
- Klimatoloji
- Hidrografya
- Yeraltı Suları ve Kaynaklar
- Akarsular Coğrafyası (Potamoloji)
- Göller Coğrafyası (Limnoloji)
- Denizler ve Okyanuslar Coğrafyası (Oseanografya)
- Toprak Coğrafyası
- Biyocoğrafya
- Bitki Coğrafyası (Vejetasyon Coğrafyası)
- Hayvanlar Coğrafyası (Zoocoğrafya)
- Afetler Coğrafyası
- Beşeri Coğrafya
- Nüfus Coğrafyası
- Yerleşme Coğrafyası
- Ekonomik Coğrafya
- Sanayi Coğrafyası
- Tarım Coğrafyası
- Turizm Coğrafyası
- Ulaşım Coğrafyası
- Ticaret Coğrafyası
- Madencilik
- Enerji Kaynakları
Araştırma dalları
Başlıca iki araştırma dalı vardır, bunlar Fiziki coğrafya ve Beşeri coğrafya dır. Fiziki coğrafya yeryüzünün fiziksel özellikleri (yer, su, hava ve canlılar) ile ilgilenirken beşeri coğrafya bu fiziksel özelliklere göre şekillenmiş insan yaşayışı, ekonomisi gibi sosyal konularla ilgilenmektedir.Coğrafi bilgi
Coğrafi Bilgi, bir coğrafi varlık hakkındaki bilgidir. Yersel bilgi türüdür. Bu bağlamda Yer mekansal bilgi olarak da adlandırılır. Coğrafi Bilgi, birbirleriyle bağlantılı üç ayrı bilgiden oluşur:- Coğrafi Konum Bilgisi: Konumsal Bilgi türüdür. Bu bağlamda Yer konumsal Bilgi olarak da adlandırılır. Coğrafi varlığın yeryuvarına ilişkin belli bir datum (referans sistemi) ve projeksiyon (izdüşüm) düzenindeki konum (koordinat) bilgisidir.
- Öznitelik Bilgisi: Coğrafi varlığa ilişkin öznitelik ile öznitelik değeri bilgisidir.
- Topolojik Bilgi: Matematik (Sayıbilim) biliminin bir alt dalı olan Topoloji bilimi esasları çerçevesinde; bir coğrafi varlığın, diğer coğrafi varlıklara göre komşuluk ilişkileri (sağında, solunda, başında, sonunda, vb.) hakkındaki bilgidir.
Coğrafi yer şekilleri
- Kıta, Ada, Yarımada, Takımada, Kıstak
- Ova, Plato, Vadi
- Sıradağ, Uçurum, İn, Yanardağ, Yanardağ krateri, Krater, Dikit, Sarkıt, Traverten, Maar
- Okyanus, Deniz, Boğaz, Körfez, Koy, Kapalı deniz, Burun, Irmak, Göl, Deniz kulağı, Delta, Kıyı gölü, Fiyord, Bentik
- Buzul, Moren, Buzdağı, Buzul gölleri, Buzkar, Buzul teknesi
- Çalılık, Çöl, Tundra, Savana, Tropikal orman, Orman, Bataklık, Mercan resifi, Mercan adası, Kanyon, Bozkır, Maki, Yayla, Obruk, Tayga, Vaha, Podzol, Kumul, Dolin, Düden, Polye, Uvala, Yardang, Lapya
Coğrafi olaylar
Deprem, Sel, Lav, Fay hattı, Çığ, Toprak kayması, Tsunami, Yanardağ, Kaynaç, Erozyon, Yanardağ set gölü, Magma, Magmatik kayaçlar, Tortul kayaçlarYerleşim birimleri
Mahalle, Köy, Kasaba, Belde, Bucak, Semt, İlçe, İl, Ülkeİnsanoğlu tarafından yapılan coğrafya değişiklikleri
Tepe, Set, Baraj, Bent gölü, Kurutulmuş arazi, Sulama, Tarla, Çayır, Tünel, Bent, Köprü, Su Kemeri, Yol,Tünel, TarımSiyasi
Koridor, Anklav, Eksklav, GöçAyrıca Ülkeler -- Şehirler -- Coğrafya aşırılıkları -- Jeoloji -- Yerbilim maddelerine de bakınız.
safe toto - 10 ay önce
Mike Rooney - 10 ay önce
SafeToto - 9 ay önce
safetoto - 9 ay önce
safetoto - 9 ay önce
hamsite - 2 ay önce
hamnotif - 1 ay önce
لیام آلومینیوم - 1 ay önce
liamwin - 1 ay önce
<a href="https://emdadkhodrooesfahan.ir/">امداد خودرو اصفهان</a> - 1 ay önce
asdasdsad - 1 ay önce
taotao - 1 ay önce
miaalexandra - 2 hafta önce
sprunki-sinner - 2 hafta önce
sprunki-sinner - 2 hafta önce
xiaojia - 1 hafta önce
xiaojia - 4 gün önce
xiaojia - 4 gün önce