Ural Altay Dil Ailesi

Kısaca: Ural Altay Dil Ailesi, eskiden birtakım dilbilimcilerinin varlığını savunduğu, fakat üzerinde genel olarak anlaşmaya varılmamış olan kuramsal bir dil öbeğidir. Günümüzde Altay Ailesi ve Ural Ailesi olarak ele alınan bu dil aileleri ...devamı ☟

Ural Altay Dil Ailesi
Ural Altay Dil Ailesi

Ural Altay Dil Ailesi, eskiden birtakım dilbilimcilerinin varlığını savunduğu, fakat üzerinde genel olarak anlaşmaya varılmamış olan kuramsal bir dil öbeğidir. Günümüzde Altay Ailesi ve Ural Ailesi olarak ele alınan bu dil aileleri, eskiden aralarında var olduğu düşünülen dilbilimsel genetikten dolayı "Ural-Altay" dil ailesi denmekteydi. Bu dil ailesinin Altay kolu Türkçe, Moğolca, Tunguzca'dır. Ural dil ailesi kolunda ise Macarca ve Fince dilleri yer almaktadır. Bazı dilbilimciler Korece ile Japonca'yı da bu aileye katmış olsalar da, bu yöndeki kanıtlar daha da zayıftır.

Günümüzde çoğu dilbilimci Ural ve Altay ailelerindeki benzerlikleri "tarihsel orijin" veya "yakınsama" ile sonuçlanmış karşılıklı etkileşim ile açıklamaktadır. Sondan ek alırlar. Ural ve Altay arasında ünlü uyumu, sondaneklemelilik, cümlede özne-nesne-yüklem sıralaması ve dillerin dilbilgisel olarak cinsiyetsiz olması gibi güçlü benzerlikler göstermişlerdir. Fakat bu tip benzerlikler yapısaldır. Tarihsel dilbilim araştırmasında ortak kelime kökleri önemli bir yer tutmaktadır.

Ural Altay dil ailesi'ne bağlı dilleri konuşanların sayısı 330 milyonu bulur. Ural koluna mensup bir dili konuşanların sayısı 30 milyon, Altay koluna mensup bir dili konuşanların sayısı 300 milyonu bulur.

Ural Dil Ailesi'ne ve Altay Dil Ailesi'ne ait diller

Ural Dil Ailesi

Altay Dil Ailesi

    Ural Altay Dil Ailesi (Turanca[2] olarak da bilinir), 19. yüzyılda ve bazı ülkelerde 20. yy ortalarına kadar yaygın biçimde kabul edilen, Ural ve Altay dillerini bir arada toplayan hipotezdir.

    Zaman içerisinde teoriye olan destek azalmış ve Altay dillerinin birbirleriyle akraba olmadığı, Türkçe ve Moğolca gibi Altay dil ailesinde sınıflandırılmış dillerin arasındaki tipolojik benzerliklerin aynı atadan gelmelerinden değil, yoğun ödünçlemeler ve uzun temaslar sonucu oluştuğu dilbilimciler tarafından kabul edilen genel görüş olmuştur.[1][3][4][5] 1960'lı yıllardan bu yana Ural-Altay dil ailesine nazaran Ural dillerinin kendi başlarına ayrı bir dil ailesi olduğu, Altay dillerinin ise aralarında genetik bir ilişki bulunmadığı gerekçesiyle bir dil ailesi olamayacağı en yaygın görüş konumundadır.[6][7][8][9] Günümüzde çoğu dil bilimci Ural ve Altay ailelerindeki sondan eklemelilik, cümlede özne-nesne-yüklem sıralaması ve dillerin dilbilgisel olarak cinsiyetsiz olması gibi benzerlikleri "tarihsel orijin" veya "yakınsama" ile sonuçlanmış karşılıklı etkileşim ile açıklamaktadır.

    Güneş dil teorisi gibi günümüzde kabul görmeyen[10] teorileri de desteklemiş Türk dilbilimci Talat Tekin bu dil ailesinin Altay kolunun Azerice,Türkçe, Moğolca, Mançuca ve Tunguzca'dan, Ural kolunun ise Macarca, Fince ve Estonca'dan oluştuğunu savunmuş ve Korece ile Japonca'nın da Ural-Altay dil ailesine ait olduğunu iddia etmiştir.[11]

    Ural Kolu

    Ural dil ailesi üç ana gruptan oluşmaktadır. a. Fin/Ugor dilleri b. Samoyed dilleri c. Yukagir dilleri.

    Ural Kolu dilleri üç ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar, Fin/Ugor dilleri, Samoyed dilleri ve Yukagir dilleri. Ural dilleri günümüzde yaklaşık 50 milyon insan tarafından konuşulmaktadır.

    1. Fin/Ugor dilleri

    Fin/Ugor dilleri kendi arasında iki gruba ayrılır:

    a. Fin dilleri: Bu diller dört grupta incelenir. Yandaki alanda görülen haritada mavi alan bu grubun yayıldığı coğrafi alanı göstermektedir:

      • 1. Perm dilleri: Komi, Komi-Permyak, Udmurt.
      • 2. Finno/Volga dilleri: Mari, Erzya, Moksha, Merya, Muromian, Meshcherian.
      • 3. Fin/Baltık dilleri: Fince (şive ve lehçeleri: Meänkieli, Kvencr ve Dış İngrî), Karelce, Lude, Olonets Karelce, Livonca, Veps, Võro, Votî ve Estonca.
      • 4. Sami dilleri: Sami/Lâpon lehçelerinden oluşur. Bunlar: Güney Sami, Ume Sami, Lule Sami, Pite Sami, Kuzey Sami, Kainuu Sami, Kemi Sami, Akkala Sami, Inari Sami, Kildin Sami, Skolt Sami, Ter Sami.

    b. Ugor dilleri: Macarca, Hantıca, Mansice Bu dillerin yayıldığı coğrafi alan yeşil ile gösterilmiştir.

    1. Samoyed Dilleri

    İki dilden oluşmaktadır: Kuzey Samoyedçe ve Güney Samoyedçe. Konuşulduğu alan yandaki haritada turuncu renkte gösterilmiştir.

    Kuzey Samoyedçenin lehçeleri; Enets, Nenets, Yurak, Nganasan, Tavgy/Tawgi, ve Yurats'tır. Güney Samoyedçe lehçeleri ise Kamasça/Kamas, Mator ve Selkup.

    2. Yukagir Dilleri

    İki lehçeden oluşmaktadır. Kuzey Yukaghir ve Güney Yukaghir. Konuşulduğu alan pembe renkte yandaki haritada gösterilmiştir.

    Altay dilleri

    Ana madde: Altay dilleri

    Altay kolu dillerini konuşan insanların sayısı 700 milyonu bulur ve Ural dağlarının güneyinden Japon denizine kadarki bölgede konuşulur. Bu dil ailesi üç ana gruba ayrılır. Türk dilleri, Moğol dilleri ve Tunguz dilleri. Tartışmalı olmakla birlikte Japonca ve Korece de bu kola dahil edilir. Fakat son zamanlarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalar, Japonca ve Korecenin bu gruba girdiğini göstermiş ve bu tartışmalı durum ortadan kalkmıştır.[12]

    1. Türk dilleri

    Ana madde: Türk dilleri

    2. Moğol dilleri

    • b. Moğol oluşur: Khalkha (Halha Moğolcası) Mongolian, Urdus, Oirat (Kalmyk), Darkhat, Buryat, Khamnigan Mongol, Dagur veya Daur, Monguor, Kangjia, Bonan, Dongxiang, Doğu Yugur (Shira Yugur), ve Moghol.

    3. Tunguz dilleri

    • c. Tunguz dilleri: Evenki (Tunguzca), Solon, Manegir, Nanai, Akani, Birar, Kile, Samagir, Orok, Ulch, Oroch, Udege, Mançuca ve Şibe dili.

    Tartışmalı diller

    Japon dili ve Kore dilinin de Altay grubuna dahil olduğu da bilim çevrelerinde kabul görmektedir. Samuel Martin ve Miller'ın 1960'lardan sonraki çalışmaları sonucunda Japonca Altay dilleri arasında gösterilir.

    Benzerlikler

    Hint-Avrupa dil ailesinde güçlü bir şekilde görülen farklı dillerdeki rakamların sessel benzerliği, varsayımsal Altay dil ailesinde bulunmaz ve Ural dil ailesinde de zayıftır:[13]

    SayıUralTürkiMoğolikTungusik
    FinceMacarcaTundra NenetleriEski TürkçeMoğolcaTungusça
    1yksiegyŋobbirnigen*emün
    2kaksikettő/kétśiďaekkiqoyar*džör
    3kolmeháromńax°rüşɣurban*ilam
    4neljänégyťet°törtdörben*dügün
    5viisiötsəmp°ľaŋk°beştabun*tuńga
    6kuusihatmət°ʔaltıirɣuɣan*ńöŋün
    7seitsemänhétśīʔw°yettidoluɣan*nadan
    8kahdeksannyolcśid°nťet°sekkiznaiman*džapkun
    9yhdeksänkilenctogguzyisün*xüyägün
    10kymmenentízyūʔonarban*džuvan

    Bibliyografya

    • Sinor, Denis (1988). "The Problem of the Ural-Altaic relationship". Sinor, Denis (Ed.). The Uralic Languages: Description, History and Modern Influences. Leiden: Brill. ss. 706-741. 

    Kaynakça

    1. ^ a b "...[T]his selection of features does not provide good evidence for common descent" and "we can observe convergence rather than divergence between Turkic and Mongolic languages--a pattern than is easily explainable by borrowing and diffusion rather than common descent", Asya Pereltsvaig, Languages of the World, An Introduction (2012, Cambridge) has a good discussion of the Altaic hypothesis (pp. 211-216).
    2. ^ George van Driem (2001). Handbuch Der Orientalistik Volume 10 of Handbuch der Orientalistik: Indien Volume 2 of Languages of the Himalayas: An Ethnolinguistic Handbook of the Greater Himalayan Region, George van Driem. Brill Publishers. s. 336. ISBN 9789004120624. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2019. 
    3. ^ "While 'Altaic' is repeated in encyclopedias and handbooks most specialists in these languages no longer believe that the three traditional supposed Altaic groups, Turkic, Mongolian and Tungusic, are related." Lyle Campbell & Mauricio J. Mixco, A Glossary of Historical Linguistics (2007, University of Utah Press), pg. 7.
    4. ^ "When cognates proved not to be valid, Altaic was abandoned, and the received view now is that Turkic, Mongolian, and Tungusic are unrelated." Johanna Nichols, Linguistic Diversity in Space and Time (1992, Chicago), pg. 4.
    5. ^ "Careful examination indicates that the established families, Turkic, Mongolian, and Tungusic, form a linguistic area (called Altaic)...Sufficient criteria have not been given that would justify talking of a genetic relationship here." R.M.W. Dixon, The Rise and Fall of Languages (1997, Cambridge), pg. 32.
    6. ^ Colin Renfrew, Daniel Nettle: Nostratic: Examining a Linguistic Macrofamily - Page 207, Publisher: McDonald Institute for Archaeological Research, University of Cambridge(1999), 9781902937007
    7. ^ Robert Lawrence Trask: The Dictionary of Historical and Comparative Linguistics - PAGE: 357, Publisher: Psychology Press (2000), 9781579582180
    8. ^ Lars Johanson, Martine Irma Robbeets : Transeurasian Verbal Morphology in a Comparative Perspective: Genealogy, Contact, Chance -PAGE: 8. Publisher: Otto Harrassowitz Verlag (2010), 9783447059145
    9. ^ Ladislav Drozdík: Non-Finite Relativization. A Typological Study in Accessibility. Page 30 (...), Publisher: Ústav orientalistiky SAV, 9788080950668
    10. ^ La théorie du langage-soleil et sa place dans la réforme de la langue turque (Güneş Dil Kuramı ve Türk dil reformundaki yeri), 11 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erik-Jan Zürcher, s. 87, erişim tarihi 1 Aralık 2007(Fransızca)
      Alıntı:Güneş Dil Kuramı hakkında 1935 ila 1938 yıllarında çok sayıda yayın yapılmış olsa da, taraftarlarının savları çok zayıf kaldı.
    11. ^ Talat Tekin, Japonca ve Altay Dilleri, Doruk, 1993.
    12. ^ Talat Tekin, Japonca ve Altay Dilleri, Doruk, 1993
    13. ^ Sinor 1988, ss. 710–711.

    Dış bağlantılar

    Kaynak

    Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ural Altay Dil Ailesi Resimleri

Ural-Altay dil ailesi
3 yıl önce

Ural Altay Dil Ailesi (Turanca olarak da bilinir), 19. yüzyılda ve bazı ülkelerde 20. yy ortalarına kadar yaygın biçimde kabul edilen, Ural ve Altay dillerini...

Ural Altay dil grubu, Dil, Fince, Japonca, Korece, Macarca, Moğolca, Taslak, Türkçe, Tunguzca
Altay Dilleri
3 yıl önce

sonra Ural-Altay dil ailesi olarak adlandırılmaya başlamıştır. Ural-Altay terminolojisinde, tıpkı Türk, Moğol ve Tunguz dillerinin "Altay dilleri" olarak...

Dil dilleri, Ural Altay dil aileleri, Avrupa, Azerbaycan Türkçesi, Başkurt Türkçesi, Buryatça, Dil, Gagauz Türkçesi, Gökoğuz Türkçesi, Japon, Kazak Türkçesi, Kazan Tatar Türkçesi
Ural dilleri
3 yıl önce

Ural dilleri, içinde otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 50 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesidir. Dünya üzerinde en çok konuşanı olan Ural...

Ural Dil Ailesi, Dil, Fince, Japonca, Macarca, Samoyet dilleri, Taslak, Uluslararası Fonetik Alfabe, Ugor dilleri, Yukaghir dilleri, Fin dilleri
Korece
3 yıl önce

olarak sınıflandırılır. Buna karşın, tarihi olarak dil, Ural-Altay dil ailesi ve sonrasında Altay dilleri (makro) içerisinde sınıflandırılmış, ancak 20. yüzyılın...

Korece, ABD, Altay Dilleri, Avustralya, Brezilya, Dil, Dil aileleri, Filipinler, Güney Kore, Hangul, ISO 639
Macarca
3 yıl önce

daha geniş bir Ural-Altay dil ailesi içerisinde sınıflandırılmış olmasına rağmen, günümüzde genel kabul edilen görüş, Ural dillerinin kendi başına bir...

Macarca, Almanca, Avrupa Birliği, Danca, Dil, Dil aileleri, Estonca, Fince, Fransızca, Hollandaca, ISO 639
Türk dilleri
3 yıl önce

dil bilimi araştırmalarıyla Ural ve Altay dillerinin bir dil ailesi oluşturamayacağı düşüncesi yaygınlaşmaya başladı. Fin, Macar ve Samoyed dilleri ile...

Türk Dilleri Ailesi, Türk Dilleri Ailesi, 1922, 1924, 1930, 1936, 1940, 2005, 2010, Afganistan, Almanya
Nostratik diller
3 yıl önce

Nostratik diller, Hint-Avrupa, Ural, Güney Kafkas ve varlığı tartışmalı olan Altay dil ailelerini tek bir makro aile altında birleştiren bir varsayımsal dil ailesidir...

Mari Dili
6 yıl önce

Mari (Çirmiş) dili (марий йылме, Rusça: марийский язык, Tatarca: Çirmeş tele) Ural Altay Dil Ailesinin Ural Koluna bağlı Fin/Ugor dilleri ana grubundandır...

Mari dili, Mari El ülke bayrağı, Başkortostan Cumhuriyeti, Dil, Dil aileleri, ISO 639, Kiril alfabesi, Mari El, Mari El Cumhuriyeti, Orenburg Eyaleti, Perm