Gevişgetirenler

Kısaca: Gevişgetirenler (Ruminantia), çift toynaklılar (Artiodactyla) takımı içinde bir alt takım. Bu alt takıma ait otobur hayvanların sahip oldukları çok odalı mideleri mikrobiyolojik bir sindirim yöntemini mümkün kılar. ...devamı ☟

gevişgetirenler
Gevişgetirenler

Taksokutu | renk = lightgreen | ad = Geviş getirenler | resim = Springbok Namibia.jpg | resim_bilgi = Sıçrayan antilop (``Antidorcas marsupialis``) | alem = Animalia (Hayvanlar) | şube = Chordata (Kordalılar) | sınıf = Mammalia (Memeliler) | takım = Artiodactyla (Çift toynaklılar) | alttakım = Ruminantia (Gevişgetirenler) | alttakım_yazar = Scopoli, 1777 | altbaşlık = familyalar | açıklama =

Gevişgetirenler (Ruminantia), çift toynaklılar (Artiodactyla) takımı içinde bir alt takım.

Bu alt takıma ait otobur hayvanların sahip oldukları çok odalı mideleri mikrobiyolojik bir sindirim yöntemini mümkün kılar. Bu iyi gelişmiş sindirim sistemleri ile, çoğu diğer memelilerin tek bir odadan oluşan mideleri ile sindiremedikleri maddeleri bile (örneğin selüloz) değerlendirebilirler.

Adlarını veren özellikleri, çoktan yutmuş ve az sindirmiş oldukları maddeleri dinlenirken tekrar ağızlarına getirip tekrar çiğnemelerinden kaynaklanmaktadır. Buna ``geviş getirmek`` denir. Sonra bu tekrar çiğnenip yutulan maddeler asıl sindirime bırakılır.

Mide yapısı

Geviş getirenlerin mideleri çoğunlukla dört odadan oluşur:
  • Şirden (Abomasum) tek mideli memelilerin midesi gibidir.
Bu mideye giden yolda yemek borusunun bölümleri olan: Ayrıca işkembenin daha küçük bir ön odası vardır ki bu da ayrı bir mide olarak sayılırsa, midelerin sayısı beşe yükselir. Bazen işkembe`nin ve börkeneğin birbirlerine benzeyen görevlerinden dolayı birlikte tek bir bilimsel ad altında ``Reticulorumen`` olarak adlandırıldığına da rastlayabiliriz.

Geviş getiren hayvanlar, otlanma anında bitkisel besinlerini ancak kabaca çiğner ve yutarlar. Bu yuttukları maddeler işkembeye gider. İşkembe ve diğer ön midelerinde çok sayıda bakteriler, protozoonlar ve maya mantarları gibi mikroorganizmalar vardır. Yutulan maddeler bu mikroorganizmalar ile iyice karışır.

Bu mikroorganizmalar çoğu karbonhidratları işkembe duvarının alabildiği maddelere çevirebilirler. Fermentasyon denilen bu olayda çoğu diğer memelilerin sindiremedikleri bazı maddeler bile sindirilip enerji kaynağı olarak değerlendirilebilir (örneğin selüloz). Bu fermentasyonda meydana gelen gazlar börkeneğin içinde birikir ve ağız yoluyla dışarıya çıkar (garklamak).

Yutulan maddeler sonra daha çok parçalanmaları ve karışmaları için işkembe ile börkenek arasında ileriye geriye verilir. Bu işlem de tamamlandıktan sonra bu hafif sindirilmiş maddeler börkenek ve işkembenin ön odasının kontraksiyonları ve yemek borusunun geriye doğru peristaltik hareketleri ile, küçük porsiyonlar halinde tekrar ağıza doğru taşınır. Ağızda maddeler geviş getirilerek daha çok parçalanır ve tekrar yutulur.

Börkeneğin küçük ve büyük parçacıkları ayırabilen bir fonksiyonu vardır. Büyük ve kaba parçaları daima geri tutar ve ince parçaları kırkbayıra aktarır. Kırkbayır bu ince parçaları ezerek içindeki sıvıyı çıkarır. Bu şekilde katılaşan maddeler şirden`e ulaşır. Şirden`in içinde asidin büyük bir kısmı notralize edilir. Maddede bulunan mikroorganizmaların içinde ki proteinler ve yağlar ince bağırsakda çıkarılır.

Besinler bu kadar uzun süre midede tutulduğu, sürekli karıştırılıp katılaştırıldığı için geviş getirenlerin midelerinde `bezoar` taşları oluşur. Bu mide taşları, yutulmuş olan kıl ve bitki ipliklerinin zamanla birikip, yapışıp, sertleşmesi ile meydana gelir.

Sınıflandırma

Geviş getirenler iki gruba ayrılabilir:

Bu takımın dışında benzer bir sindirime sahib olan memeliler

Geviş getirenler alt takımından bağımsız bir şekilde, bazı diğer memelilerde de benzeri çok odalı mideler ve sindirim sistemleri gelişmişdir: devegiller, dev kızıl kangurular ve colobinae alt familyasına ait maymunlar.

Kangurular, colobinae maymunları, atgiller ve tavşanlar da geviş getirenler gibi mikroorganizma yardımı ile selülozu sindirebilirler. Ancak bu kalın bağırsağın içinde gerçekleşir, ve bu yüzden mikrobiyotik proteinler değerlendirilmeleri için ikinci kez sindirim yolunu kat etmeleri gerekir (Caecotrophie).

Dış bağlantılar

Species-ufak|Ruminantia

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

gevişgetirenler Resimleri

Gevişgetirenler
3 yıl önce

Gevişgetirenler (Ruminantia), çift toynaklılar (Artiodactyla) takımı içinde bir alt takım. Bu alt takıma ait otobur hayvanların sahip oldukları çok odalı...

Gevişgetirenler, Taksokutu, Amerikan antilobu, Animalia, Artiodactyla, Atgiller, Bakteriler, Bilimsel sınıflandırma, Boynuzlugiller, Chordata, Cüce geyikgiller
Otoburlar
3 yıl önce

ortamdaki otobur formlarının esasını böcekler, kemirici memeliler, ve gevişgetirenler oluşturur. Deniz ve tatlı sularda ise; fitoplanktonik organizmalarla...

Otoburlar, Bitki, Böcek, Canlılarda beslenme, Fitoplankton, Gergedan, Kabuklular, Kemiriciler, Koyun, Organizma, Yumuşakçalar
Devegiller
3 yıl önce

yıldır. Eski Dünya develeri ise 40-50 yaşına varabilirler. Devegiller gevişgetirenler ve domuzumsular ile birlikte çift toynaklılar takımına koyulurlar....

Devegiller, Taksokutu, Afrika, Alpaka, Animalia, Arap Yarımadası, Artiodactyla, Avustralya, Balinalar, Bilimsel sınıflandırma, Chordata
Koyun
3 yıl önce

evcilleştirilmiş olup, köpeğin yanında en eski ev hayvanlarındandır. Gevişgetirenler ailesinin tür olarak en zengin familyasıdır. Kuzey Amerika, Avrupa...

Hayvanlar, Memeliler, 1758, Afrika, Animalia, Asya, Avrupa, Avustralya, Bilimsel sınıflandırma, Bovidae, Carolus Linnaeus, Chordate
Çift toynaklılar
3 yıl önce

Topuktabanlılar (Tylopoda) Familya: Devegiller (Camelidae) Alt takım: Gevişgetirenler (Ruminantia) Familya: Cüce geyikgiller (Tragulidae) Familya: Zürafagiller...

Çift toynaklılar, Taksokutu, Alt takım, Amerikan antilobu, Animalia, Balinalar, Bilimsel sınıflandırma, Boynuzlugiller, Chordata, Cüce geyikgiller, Devegiller
Domuzumsular
6 yıl önce

takımının içinden bir alt takım. Ortak özellikleri, topuktabanlılardan ve gevişgetirenlerden daha az gelişmiş olan daha ilkel bir sindirim sistemine sahip olmalarıdır...

Domuzumsular, Taksokutu, Animalia, Artiodactyla, Balinalar, Bilimsel sınıflandırma, Chordata, Domuzgiller, Familya, Gevişgetirenler, John Edward Gray
Zürafa
3 yıl önce

camelopardalis), soyu tükenmemiş canlılar arasında karada yaşayan en uzun ve gevişgetirenler arasında da en büyük; Afrika’da yaşayan çift toynaklı memelidir. Bilimsel...

Zürafa, 1758, Afrika, Animalia, Avrupa, Bilimsel sınıflandırma, Binominal nomenklatür, Carolus Linnaeus, Chordata, Deve, Dünya, Memeliler
Mavi dil hastalığı
6 yıl önce

sığır, koyun, keçi ve deve gibi evcil hayvanlar ile bazı yabani gevişgetirenlerde görülen ve konjesyon, ödem, hemoraji ile karakterize bir enfeksiyondur...