Türkçe Bilgi: histoloji

Histoloji Alm. Histologie, Gewebelehre (f), Fr. Histologie (f), İng. Histology. Canlıların dokularını inceleyen, biyolojinin bir dalı. Doku bilimi. Histoloji, normal hayvan ve bitki dokularının yapılarını aydınlatarak, bunların görevleri hakkında açıklamalarda bulunur. Vücuttaki organları meydana getiren dokuların yapıları ve çeşitli dokuların birbiri ile ilişikleri de histolojinin konusu içine girer.

Hücre, yaşayan organizmanın en küçük birimi olup canlının bütün özelliklerini taşır. Hücreyi inceleyen bilim kolu “sitoloji”dir. Bir doku ise, birarada belli fonksiyonu yapmak üzere bulunan hücre topluluğudur. Organlarımız birden fazla dokunun görev birliği yahut işbölümü yaparak meydana getirdiği vücut bölümleridir. Bir organ (uzuv) sisteminde, vücutta belli işi yapmak üzere görev almış çeşitli organlar bulunur. Dolaşım sistemi, kalp, atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlardan meydana gelmiş, kanı taşımakla görevli bir organ sistemimizdir. Organlar ve organ sistemlerini “anatomi ilmi” inceler.

Dokularla ilgili ilk incelemeleri yapan gözlemciler arasında, Malpighi, Leuven-Hook, R. Brown, Schleiden ve Schwann en önemlileridir. Bu ilim adamlarının çalışmaları, mikroskobun bulunmasıyla başlamış, hücre elemanlarını, hücre şekillerini, hücreler arasındaki benzerlikleri tesbit etmişlerdir. Modern histolojinin 1830’da Alman fizyoloğu Schwann’ın bütün hayvan ve bitki hücrelerinde “nüve” (nükleus)nin hücrenin temel ve en önemli kısmı olduğunu açıklamasıyla başladığı kabul edilir. Aynı yüzyılın sonlarına doğru mikroskopta, dokuların alınması ve tesbit edilmesinde ortaya çıkarılan teknik ilerlemeler sayesinde hücre metabolizmasının temel özellikleri açıklanmıştır.

Histolojide Kullanılan Metodlar

Histoloji, incelediği dokuyu, vücuttaki haline en yakın şekliyle ele almak zorundadır. O, mümkün olabilen yanlışlıklara meydan vermemeli, böylece doku hakkında gerçekten uzak kararlara varmamalıdır. Histolojik çalışmalarda kullanılan materyal (preparatlar), incelenebilir hale gelmesi için, çeşitli işlemlere tabi tutulur. Bunlar sırasıyla; parça alma, parçayı kesit yapmaya uygun hale getirme (dondurma, parafinleme), kesme, tesbit, boyama, lam üzerine alma olarak sayılabilir. Parçanın kalınlığı hem dokunun aslını bozmayacak, hem de ışığın geçmesine izin verecek kadar olmalıdır. Kesme işlemi, “mikrotom” denilen çok hassas aletlerle yapılır.

Yaşayan hücrelerin incelenmesi: Bir hücrenin bulunduğu veya görev yaptığı vücut bölümünde incelenmesi büyük zorluklar arz eder. Buna karşı vücudun bazı dokularını, bu şekilde incelemek imkanı vardır. Barsakları çevreleyen karın zarı gibi belli inceliği geçmeyen dokuları bulundukları yerden alıp vücuttaki şartların (ısı, nem, vs) sağlandığı laboratuvarlarda incelemek mümkündür. Bunun gibi bazı dokular, deney hayvanlarının gözlerinin camsı cisimlerine (kornea) ekilerek buradan direkt olarak incelemeleri yapılabilmektedir. Bu tür çalışmalar, ancak başka yollarla incelenmesi kabil olmayan dokularda yapılır.

Doku ve organ kültürleri: Günümüze kadar gelen çalışmalar sonunda, vücudun hemen hemen bütün dokularından alınmış hücreler, laboratuvar şartlarında hazırlanmış çeşitli ortamlarda üretilebilmiştir. Böyle üretilmiş saf hücreler, belli bir tip hücrenin incelenmesi ve özelliklerinin açıklanması için idealdir. Ana karnındaki hayattan kalan çeşitli organların kalıntıları da, organ kültürlerine ekilerek hücrelerin çoğalması sağlanabilir. Bunlar, yukarıda anlatılan histoloji metodlarına göre hazırlanan preparatlar haline getirilerek incelemeleri yapılır.

Yaymalar: Vücuttaki sıvıların (kan, balgam, cinsi organ salgıları), lam üzerine yayıldıktan sonra tesbit edilip boyanarak incelemeleri yapılabilir. Bu şekilde hazırlanan preparatlara yayma denilmektedir. Kandan yapılan yaymadan kan kanseri, kadın cinsi organları ifrazatından yapılan yaymadan rahim kanseri teşhis edilebilmekte veya bu konuda bir fikir sahibi olunabilmektedir.

Tesbit edilmiş dokuların incelenmesi: Yukarıda anlatılan çeşitli işlemlerden geçirilen doku kesitlerinin incelenmesi, histoloji çalışmalarının temelini teşkil eder. Tesbit maddesinin özelliği; dokuyu öldürmesi, fakat canlı haldeki görünüşünü bozmaması olmalıdır. Yine boyamada kullanılan maddeler, hücrelerin çeşitli kısımlarını ayırt ettirebilecek şekilde hücre elemanlarına dağılmalıdır.

Histokimya: Hücredeki kimyasal madde dağılışı, bunların fonksiyonları hakkında bilgi verir. Hücre proteinlerinin ultraviyole ışınlarını absorblama özellikleri, ışığı kırma farkları, çeşitli proteinlerin belli maddelerle muamele edilince yaptıkları ışıma, radyoizotoplarla yapılan denemeler, bu metodun içine girer. Yine aynı şekilde yağ boyalarının kullanılması, hücredeki yağların dağılışını gösterecektir.

Elektron mikroskop çalışmaları: Hücrenin detaylarının incelenmesi, elektron mikroskobunun bulunması ve histolojide kullanılmaya başlanması ile mümkün olabilmiştir. Elektron mikroskobu ile 200.000 kere büyütme yapılabilmekte ve 15 Angströme kadar olan oluşumlar görülebilmektedir. Ayrıca fotoğraflarının alınması da mümkün olabilmektedir. Histopatoloji: Normal mikroskobik yapının bilinmesi, hasta dokuların sağlamlardan ayrılmasında en büyük faydayı sağlar. Histopatoloji, dokularda hastalıklar sırasında ortaya çıkan normalden sapmaları inceler.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Histoloji

histoloji

histoloji

histoloji

histoloji

İlgili konular

histoloji Resimleri

Histoloji

Histopatoloji

Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi

Tıp dalları

Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

Tıp

Anatomi

Retiküler Fibril

Histoloji

Histoloji Hakkında Detaylı Bilgi

Histoloji Sözlük Anlamları

histoloji

histoloji

histoloji

histoloji

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

histoloji Resimleri

Okuma Önerileri

Histoloji

Histopatoloji

Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi

Tıp dalları

Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

Tıp

Anatomi

Retiküler Fibril