Zemahşerî

Hayatı Zemahşeri, ilim öğrenmek için seyahatler yapmış ve birkaç defa Bağdat'a gitmiş, bir müddet Mekke'de kalmıştır. Mekke'de bir müddet bulunması üzerine kendisine Carullah ünvanı verilmiştir. Bağdat'ta Ali bin Muzaffer en-Nişaburi, Ebu'n-Nasr el İsfehani ve Ebu Mansur el-Cevaliki'den ilim öğrenmiştir. Fıkıh ilmini Şeyh Sedid-i Hayyati'den tahsil etti. Arapça'yı çok iyi bilen Zemahşeri; tefsir, fıkıh, lügat, belagat ilimlerinde derin bilgi sahibi oldu. Bilhassa belagat ilminde fevkalade ileri olan Zemahşeri'nin yazdığı Keşşaf tefsiri, bu bakımdan çok beğenilmiş ve tanınmıştır. Ehl-i Sünnet alimleri belagat ilgili bilgilerde onun tefsirinden istifade etmişlerdir. Fars asıllı olmasına rağmen Arap dilindeki üstünlüğünü ifade etmek için onun Ebu Kubeys dağına çıkarak Ey! Araplar gelin, atalarınızın dilini benden öğrenin. dediği rivayet edilir. Zemahşeri, fıkhi açıdan Ehl-i Sünnet'in Hanefi mezhebinde olmasına rağmen itikad bakımından Mu'tezilidir. Ama ölürken Mu'tezile'den dönüp tövbe ettiği de söylenmektedir. Ancak tefsirinde açık ve kapalı olarak Mu'tezile itikadına yer verdiği görülür. Keşşaf tefsiri belagat hususunda büyük bir değer taşıyan ve Kuran-ı Kerim'in belagatini gösteren bir şaheserdir. Eserleri Zemahşeri, önemli ölçüde talebe yetiştirdiği ve ömrünün sonuna kadar ilim öğrenmeye devam ettiği gibi çok sayıda eser de kaleme aldı. Arapça'nın dışında Türkçe ve Farsça'yı iyi derecede bilmesine rağmen eserlerinin büyük bir kısmını Arapça olarak kaleme aldı. En önemli eseri "Keşşaf Tefsiri" olarak bilinen tefsir eseridir. Bu eserinde Kur'an-ı Kerim'in dilindeki üstünlük ve incelikleri göz önünde bulundurdu. Bu eseri kendisine İslam aleminde büyük bir şöhret kazandırdı. Çok sayıda müellif ve müfessir kaynak olarak bu eserden yararlandı. Muhtelif dillere tercüme edildi. Diğer bazı eserleri; Nükatü'l-Arab, El-Minhac, Rüusu'l-Mesail, El-Mufassal, El-Muhaccat, Esasü'l-Belağa, Etvakü'l-Zehab, Mak amat...Şiirleri ise "Divan"ında toplanmıştır. Divan'ın bir yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır. Ayrıca bakınız * Nizamiye Medresesinde yetişen bilim insanları * Selçuklu döneminde yetişen bilim adamları * Horasan alimleri Kaşifler

Kaynaklar